محمد
[مُ حَمْ مَ] (اِخ) ابن علی بن عبدالله بن العباس بن عبدالمطلب. پدر سفاح و منصور خلیفهء عباسی است. در سال 98 ه . ق. در شام ابوهاشم فرزند محمد حنفیه با وی بیعت کرد و او را گفت خلافت در تو و اولاد تو خواهد بود و کتب خویش بدو داد و شیعه به او متمایل شدند. چون محمد را به شام مرگ دررسید فرزند خویش ابراهیم امام را جانشین ساخت. ولادت محمد به سال شصتم هجری بود. ابن حمدون در تذکره آرد که ولادت محمد به سال 62 ه . ق. بود و به سال 126 ه . ق. بمرد و برخی 122 گفته اند و در این سال مهدی بن ابی جعفر منصور پدر هارون در «شراه» متولد شد و گفته اند در 125 ه . ق. بود. طبری در تاریخ گوید محمد بن علی در مستهل ذوالقعدهء سال 126 بسن شصت وسه سالگی بمرد. و نیز در تاریخ سال 98 ه . ق. گوید ابوهاشم عبدالله بن محمد بن حنفیه بر سلیمان بن عبدالملک بن مروان درآمد سلیمان وی را اکرام کرد و ابوهاشم به فلسطین رفت. وی کسی را فرستاد تا بر سر راه او نشست و شیری مسموم بخورد او داد، چون ابوهاشم احساس مرگ بکرد به محمد بن علی بن عبدالله بن عباس گفت که خلافت با فرزند او عبدالله بن الحارثیه (یعنی سفاح) است و کتب دعات به وی سپرد و او را برآنچه در حمیمه میکرد واقف ساخت. طبری از ابراهیم بن امام نام نمی برد و همهء مورخین متفقند بر ابراهیم، جز آنکه کار او نگرفت و امر او پایان نیافت. (وفیات الاعیان ج 2 ص27 و 28).