محمد
[مُ حَمْ مَ] (اِخ) ابن ابوعثمان موسی بن عثمان بن موسی بن عثمان بن حازم حازمی همدانی، ملقب به زین الدین و مکنی به ابوبکر (548 یا 549 - 584 ه . ق) حافظ و زاهد بود. در همدان حدیث شنید سپس به بغداد و شام و موصل و شیراز و اصفهان و بسیاری از شهرهای آذربایجان مسافرت کرد. تألیفات بسیاری در حدیث از او بجا مانده است از جمله: الناسخ والمنسوخ و الفیصل در رجال و العجاله در نسب و کتاب مااتفق لفظه و افترق مسماه در نامهای جغرافیایی و سلسله الذهب در احادیث مروی از امام شافعی از طریق احمدبن حنبل و شروط الائمه و غیره... در بغداد توطن گزید و آخرالامر در عنفوان جوانی درگذشت و در مقبرهء شونیزیهء بغداد مقابل قبر جنید دفن گردید. (از وفیات الاعیان چ بیروت ج4 صص294-295).