ماکول

(ص) گلوبنده و مردی قوی اندام و کارکن باشد. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص316). به معنی شکم خواره و پرخور هم آمده است. (برهان) (از ناظم الاطباء) :
قلیه کردم زود و آوردمش پیش
تا بخوردند آن دو ماکول نهنگ.
علی قرط (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص316).
|| هرچیز که بر گلو بندند همچون رسن و طناب. (برهان). هرچیز که بر گلو بندند مانند ریسمان و طناب و جز آن. (ناظم الاطباء). اینکه در برهان می نویسد: «هرچیز که بر گلو بندند...» غلط است. گلوبنده(1) را که به معنی شکم پرست است به معنی بستهء به گلو تصور کرده است. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). معنی «گلوبنده»(2) را به «گلوبند» تحریف کرده به معنی رسن و طناب گرفته اند و بعضی خود کلمه را به صورت «مالول» آورده اند. (فرهنگ فارسی معین). در نسخهء لغت فرس متعلق به آقای نخجوانی آمده: «ماکول گلوبنده و بسیارخوار بود». در نسخهء لغت فرس چ هرن آمده: «ماکول گلوبنده باشد یعنی بسیارخوار» و ظاهراً همین معنی صحیح است، چه شاهد مذکور(3) از علی قرط آن را تأیید می کند. و بعدها «گلوبنده» را به «گلوبند» تصحیف کرده اند... مؤلف برهان هر دو معنی را آورده است. جهانگیری و رشیدی «مالول» به این معنی (و معنی غلامی که مرتبهء بزرگ یافته باشد و رئیس غلامان بود) آورده اند و رشیدی پس از نقل اقوال مختلف گوید: «حاصل آنکه در این لغت اضطراب بسیار و اختلاف بیشمار کرده اند، والله اعلم». (از حاشیهء برهان چ معین). و رجوع به مالول شود. || غلامی را نیز گویند که به مرتبهء بزرگی رسیده باشد و به این معنی به جای کاف لام هم هست. (برهان). غلامی را گویند که به مرتبهء بزرگ رسیده باشد و در فرهنگ جهانگیری آمده که صاحبان فرهنگ تفصیل آن را کلوبنده نوشته اند به کاف عربی چه کلو به معنی بزرگ است و هندوشاه و حافظ اوبهی گلوبند را به کاف فارسی دانسته و به رسن تفسیر کرده اند(4) و حال آنکه ایشان را غلط عظیم افتاده. اما شمس فخری ماکول به معنی رسن(5) آورده... و در نسخهء وفائی به معنی پرخوار و اکول(6) گفته است و در نسخهء میرزا «مالول» شکم بنده و بندهء بلند مرتبه معنی کرده حاصل آنکه در این لغت اختلاف بیشمار کرده اند والله اعلم بالصواب. (انجمن آرا) (آنندراج). «گلوبنده» را در معنی اول لغت «کلوبنده» یعنی بزرگ بنده و بندهء بلند مرتبه خوانده و چنین معنی کرده اند. (حاشیهء برهان چ معین). و رجوع به معنی اول و کلو شود.
(1) - رجوع به معنی قبل شود.
(2) - رجوع به معنی قبل شود.
(3) - رجوع به شاهد معنی قبل شود.
(4) - رجوع به معنی دوم شود.
(5) - رجوع به معنی دوم شود.
(6) - رجوع به معنی اول شود.