گیل

(اِخ) ابن گیلانشاه ملقب به گاوباره (گاوبره). سرسلسلهء ملوک گاوباره باشد. اولیاءالله در تاریخ رویان (ص28) پس از ذکر قیام گاوباره و تسلیم آذرولاش نویسد: چون مدتی گاوباره باز در طبرستان حاکم بود و آذرولاش او را متابع و مطاوع... تمامت نعمت و اموال همه به گاوباره بماند، دارالملک او گیلان بود. مدت پانزده سال در طبرستان والی بود و حکم میراند. در سنهء خمس و ثلثین از تاریخی که عجم بنا نهاده بودند و آن را یزدجردی می گویند از دنیا رحلت کرد. و مرعشی در تاریخ طبرستان و رویان و مازندران (ص30) گوید: گاوباره در ممالک گیل و دیلم و رویان حاکم گشت... و مدت پانزده سال در طبرستان حکومت کرد در سنهء خمسین از تاریخ عجم درگذشت. چون تاریخ عجم را معمو از سال جلوس یزدگرد سوم یعنی سال 25 ه . ق. گیرند. لذا بنا به نوشتهء اولیاءالله و مرعشی هنگام درگذشت گاوباره سال 75 ه . ق. میشود. اما ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان (ج1 ص154) پس از ذکر خروج گاوباره و اطلاع یافتن یزدگرد از هویت وی و ملزم نمودن آذرولاش به اطاعت گاوباره و سرانجام سقوط آذرولاش از اسب در حین گوی بازی و مرگ وی و حکمرانی گاوباره نویسد: این (یعنی کشته شدن آذرولاش) در سال 35 از تاریخی است که عجم بنا نهاده بود، اما دارالملک گیلان بود، 15 سال برآمد مدت استیلای او [ گاوباره ] به گیلان. با توجه به شرح فوق اگر 15سال حکومت او را پس از قتل آذرولاش بدانیم درگذشت گاوباره سال (50=15+35 عجم) یا 75 ه . ق. یعنی موافق نوشتهء اولیاءالله و مرعشی خواهد بود. اما اگر پانزده سال حکومت وی را از تسلط بر گیلان به حساب آوریم چند سالی قبل از تاریخ فوق یعنی قبل از 75 ه . ق. میشود که البته سال دقیق آن را نمی توان محاسبه کرد. اما خواندمیر در حبیب السیر مدت سلطنت او را پانزده سال و درگذشت وی را سال چهلم هجری گوید. (حبیب السیر چ خیام ج2 ص40). یعنی سال 15 از تاریخ عجم نه سال 35 که اولیاءالله و مرعشی و ابن اسفندریار بدان اشاره کرده اند. زامباور در معجم الانساب (ج2 ص284) تاریخ یزدگری را با تاریخ هجری قمری تطبیق کرده و جلوس گیل را در سال 25 ه . ق. دانسته است و اگر 15 سال حکومت را به آن اضافه کنیم سال فوت وی 40 ه . ق. میشود و این با آنچه خواندمیر در حبیب السیر آورده است، مطابقت دارد.