ارش

[اَ رَ / رِ] (اِ) از آرنج تا سر انگشتان. (غیاث اللغات) (جهانگیری). آرش. باع. قولاج. قلاج. باز. بَوع. رش. شاهرش. و آن مقداری باشد معین از سر انگشت میانین یک دست تا سر انگشت میانین دستی دیگر چون کسی دستها را از هم گشاده دارد. || یا از سر انگشت میانین تا مرفق که بندگاه ساعد و بازو است(1). و مؤلف برهان گوید این اصح است. و در منتخب آمده مقدار هر دو دست آدمی که برابر قامت آدم است. (غیاث). ذراع :
درازای مزگت خانهء خدای عزوجل سیصدوهفتاد ارش است و پهناش سیصدوپانزده ارش. خانهء مکه را بیست و چهار ارش و نیم دراز است و پهناش بیست و سه ارش و نیم و سمک کعبه بیست و هفت ارش و از گرد سنگ طواف پنجاه ارش است و درازا صدوپنجاه ارش است. (حدود العالم).
ارش پانصد بود بالای او [ سد سکندر ]
چو نزدیک صد یاز پهنای او.فردوسی.
کمندی بفتراک بر سی ارش
کمانی ببازو زره در برش.فردوسی.
نهنگ او ز دریا برآرد بدم
ز هشتاد ارش نیست بالاش کم.فردوسی.
دو ستاره اند میان ایشان چند ارش بدیدار. (التفهیم). سودا ارشی است به عراق معروف. (التفهیم). و میل چهارهزار ارش سوداست. (التفهیم).
هم آن جا یکی سهمگین چاه بود
که ژرفیش نهصد ارش راه بود.اسدی.
سنانش یکی نیزهء سی ارش
به آب جگر یافته پرورش.نظامی.
بکف ماروش نیزه ای ده ارش
ز خون عدو یافته پرورش.هاتفی.
و رجوع به ایران باستان ص 1422، 1423، 1912، 1913 شود. || و گاه اندازه ای باشد چون انگشتی یا بند انگشتی. || نوعی از جامهء سبزرنگ. (غیاث اللغات).
- ارش بابلی؛ از مقادیر و مقیاسهای طول معمول در ایران قدیم بوده است و آن معادل 51/0 گز (متر) است. (ایران باستان ص 166).
- ارش مصری؛ از مقادیر و مقیاسهای طول معمول در ایران قدیم و آن مساوی 46/0 گز است. (ایران باستان ص 166).
(1) - Coudee.