کله

[کُلْ لَ / کُ لَ](1) (اِ) موی سر و موی کاکل را گویند که یک جا جمع کرده باشند. (برهان) (ناظم الاطباء). موی کالک. گله. (فرهنگ فارسی معین). موی گیسو. (از فهرست ولف) :
همان گیل مردم چو شیر یله
ابا طوق زرین و مشکین کله.فردوسی.
هر چکاوک را رسته ز بر سر کله ای
ماغ با زاغ گرفته به یکی کنج پناه.
منوچهری.
دویده به خوبان مشکین کله
به بلبل دو گوش و به کف بلبله.اسدی.
نوش کن بادهء تلخ از کف زیبا صنمی
از بناگوش چو گل از کلهء مرزنگوش.
سوزنی.
مشکین کله بر گل نهی ای ماه دل افروز
تا در مه دی باز نمایی گل نوروز.
سوزنی (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
مشکین کله را بر گل نوروز مینداز
رنگ گل نوروز به رخسار میندوز(2).
سوزنی (یادداشت ایضاً).
|| بند پا را نیز گویند و به عربی کعب خوانند. (برهان). کعب و بند پا. (ناظم الاطباء). || پابند. بند پا. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
جنبش آسمان به نفس خود است
پای بند طویله و کله نیست.
انوری (یادداشت ایضاً).
(1) - در برهان و ناظم الاطباء با ثانی مشدد [ کُ ل لَ ] و در فرهنگ فارسی معین به تخفیف لام [ کُ لَ / لِ ] ضبط شده است و در یادداشتی از مرحوم دهخدا چنین آمده: کله [ کُ ل لَ ] و در ضرورت [ کُ لَ ] ...
(2) - مرحوم دهخدا به دنبال این بیت و بیت قبل از سوزنی افزوده اند: «ظاهراً در قدیم پیش گرمخانه داران و گل بازان، سرپوشی از شیشه (حباب) یا جامه یا مانند آن بوده که برای پیش رس کردن گلی یا تره ای بکار می رفته است». با توجه به این توضیح کله در این بیت و بیت قبل از سوزنی به معنی سرپوشی از... هم ایهام دارد.