کر

[کُ / کُرر] (اِخ) نام رودی است در فارس و بر این رودخانه امیر عضدالدولهء دیلمی پلی بسته است. (برهان) (ناظم الاطباء). این رود: از حد ازد از روستای کروان رود از پارس و روی به مشرق نهد و همی تا به استخر بگذرد بر جنوب وی و به دریای بختگان(1) افتد. (حدود العالم چ ستوده ص 45). سرچشمهء رود کر در ناحیهء کروان بمسافت کمی در جنوب اوجان است و از سرچشمهء رود پلوار چندان دور نیست. صاحب فارسنامه و جغرافیانویسان دیگر ایرانی گویند رود کر در قسمت علیا موسوم است به رود عاصی. اولین بند رود کر به بند مجرد موسوم و سدی قدیمی بود و چون خرابی به آن راه یافته بود به امر فخرالدوله اتابک چاولی در آغاز قرن ششم هجری مرمت گردید و آن را به نام وی فخرستان نامیدند و تا زمان حافظ ابرو هم به همین نام خوانده می شد. بند مهم رودخانه که زیر ملتقای رود پلوار به رود کر ساخته شده، مشهور به بند امیر یا بند عضدی است و یک قسمت آن معروف است به بند «فنا خسرو خره» بنام عضدالدوله دیلمی که آن بند را برای مشروب ساختن کربال علیا ساخت و بقول مقدسی آن بند از عجایب فارس بوده است. پائین ترین بندها بند قصار است که کربال سفلی را مشروب می کند. رجوع به جغرافیای تاریخی لسترنج صص 298-299 و فارسنامهء ابن بلخی و فارسنامهء ناصری شود.
(1) - اصل: بخبگان.