قوس

[قَ] (ع اِ) کمان. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). مؤنث است و تصغیر آن قویسه میشود و گاهی آن را مذکر کنند و تصغیر آن را قویس گیرند. (ااز قرب الموارد) (ناظم الاطباء). || ذراع. (اقرب الموارد). گز بدانجهت که مذروع را با آن قیاس کنند. قول خدای تعالی: فکان قاب قوسین أو أدنی(1)؛ یعنی دو کمان عربی یا بقدر دو گز. (منتهی الارب). || باقیماندهء خرما در تک خنور. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). || آنچه گرو بندند در اسب دوانیدن و جز آن. (منتهی الارب). || هرچه به هیأت قوس، منحنی باشد، چون قوس پل و قوس دایره و قوس قزح. (از اقرب الموارد). || در هندسه و هیأت حصه ای از محیط دایره است. (فرهنگ نظام).
- قوس الرجل؛ آنچه از کمر وی منحنی باشد. (از اقرب الموارد).
- قوس السماء؛ عبارت است از نصف فلک و ربع مسکون یا غیر آن چرا که چون تمام فلک مرئی و غیرمرئی بشکل دایره تصور شود پس نصف آن یا ثلث آن یا ربع آن البته بصورت قوس باشد یا آنکه قوس السماء، قوس قزح مراد باشد. (آنندراج) (غیاث اللغات).
- قوس النهار؛ عبارت است از مقدار مسافت سیر ظاهری شمس از افق مشرقی تا افق مغربی چرا که چون تمام فلک مرئی و غیر مرئی را بصورت دایره فرض کنیم نصف آن بالضروره بشکل قوس باشد پس نصف مرئی فلک را که مسیر شمس در روز باشد قوس النهار گویند. (آنندراج) (غیاث اللغات).
- قوس قزح؛ رجوع به مدخل قوس قزح شود.
(1) - قرآن 53/9.