غلاله

[غِ لَ] (ع اِ) بالشچه ای که زنان بر سرین بندند تا کلان نماید. (منتهی الارب) (آنندراج). عظامه. (اقرب الموارد) (تاج العروس). || میخ که هردو سر حلقه را فراهم آورد. (منتهی الارب). ج، غَلائِل. (تاج العروس). || شاماکچه که زیر جامه و زره پوشند. (منتهی الارب). جامهء کوچک که در زیر جامه یا زره پوشند. (غیاث اللغات). پیراهن خرد. (دهار). جامه ای که متصل به بدن باشد. (برهان قاطع). جامه ای که در زیر زره پوشند. شعار که زیر جامه و جوشن پوشند. شاماکچه و آن را سینه بند گویند :
فتنه کند خلق را چو روی بپوشد
همچو عروسان به زیر سبز غلاله.
ناصرخسرو (دیوان ص389).
شفق غلالهء خورشید ارغوانی دوخت
چو زهره بست ایاسی عنبرین بر چشم.
رفیع الدین لنبانی.
از نقاب قیرگون بر صبح کرده سایبان
وآن غلالهء عنبرین بر ماه طغرا ساخته.
؟ (از صحاح الفرس).
|| روغنی که بر بن و بیخ موی سر رسیده باشد. (از فرهنگ جهانگیری) (برهان قاطع)(1). || آبی که در پای درختان جاری و روان باشد. (از فرهنگ جهانگیری) (برهان قاطع)(2). || بینایی که از راه صواب منحرف شود؛ یعنی طریق حق را بگذارد و راه باطل را پیش گیرد. (از فرهنگ جهانگیری) (برهان قاطع)(3).
(1) - در فرهنگهای عربی غلاله به این معنی نیامده، صاحب اقرب الموارد گوید: غل الدهن فی رأسه غلاً؛ ادخله فی اصول شعره. از اینرو معلوم نیست غلاله که در فارسی آمده مأخوذ از عربی است یا عرب از فارسی گرفته است.
(2) - غلاله به این معنی نیز در فرهنگهای عربی نیامده، صاحب اقرب الموارد گوید: غل الماء بین الاشجار غلاً و غلولاً؛ جری. معلوم نیست که فارسی زبانان از عربی گرفته اند یا عربی زبانان از فارسی.
(3) - این معنی نیز مثل دو معنی گذشته برای غلاله در فرهنگهای عربی نیامده، صاحب اقرب الموارد گوید: غل بصره؛ حاد عن الصواب. و بنابر این معلوم نیست غلاله به معنی مذکور مأخوذ از عربی است یا عرب از فارسی گرفته است.