غرفه

[غُ فَ] (ع اِ) یک مشت آب. ج، غِراف، و هو اسم للمفعول لانک ما لم تغرفه لاتسمیه غرفه. (منتهی الارب). به قدر یک مشت. (غیاث اللغات). یک کف دست آب برداشته. (مجمل اللغه). یک کف آب. (ترجمان علامهء جرجانی). آنچه از آب و یا امثال آن با کف دست برگیرند. مشت. حثی. جرعه. (مهذب الاسماء) : الا من اغترف غرفهً بیده. (قرآن 2/249). چون به پیش آب رسیدند دست به پشت اسب مالیدند و یک غرفه آب برگرفتند. (قصص الانبیاء ص143). || برواره. (منتهی الارب). ج، غُرُفات، غُرَفات، غُرفات، غُرَف. (منتهی الارب) (اقرب الموارد). بالاخانه بر کنار بام. (غیاث اللغات) (آنندراج). پرواره؛ یعنی خانهء بالا. (دهار). خانهء بالایی. (ترجمان علامهء جرجانی). بالاخانه. برواره؛ یعنی خانهء کوچک بالای بام که در آن دریچه ها هر طرف باشد. حجره بر بام. پرواره. (آنندراج). فرواره. (نصاب الصبیان). علیه. (اقرب الموارد) :
این قصر خجسته که بنا کرده ای امسال
با غرفهء فردوس به فردوس قرین است.
منوچهری.
به هشت بَهو بهشت اندرین سه غرفهء مغز
به هفت حجلهء نور اندرین دو حجرهء خواب.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص52).
پیش آن شاهدان قصر بهشت
غرفه ای بود برکشیده ز خشت
خواجه بر غرفه رفت و بست درش
بازگشتند رهبران ز برش
بود در ناف غرفه سوراخی
روشنی تافته درو شاخی.نظامی.
خواهر از غرفه بدید و دریچه برهم زد. پسر دریافت، دست از طعام بازکشید. (گلستان سعدی). امیر دزدان از غرفه بدید و بشنید و بخندید. (گلستان سعدی).
به زیر آمد از غرفه خلوت نشین
به پایش درافتاد سر بر زمین.
سعدی (بوستان).
|| از لطائف اللغات معنی دریچه نیز مستفاد می شود. (غیاث اللغات). دریچهء پنجره. (از فرهنگ شعوری). || در تداول امروز مطلق اطاق یا قسمی مجزا از سالنی: غرفهء کشاورزی. || توک موی. (منتهی الارب) (آنندراج)(1). الخصله من الشعر. (اقرب الموارد). || رسن گردن شتر که به گرهء سهل بسته باشد. (منتهی الارب) (آنندراج). ریسمان گردن شتر که به گرهء آسان گشای بسته باشند. (ناظم الاطباء). الحبل المعقود بانشوطه یعلق فی عنق البعیر. (اقرب الموارد). || آسمان هفتم. (منتهی الارب) (آنندراج). السماءُ السابعه، کقوله: سَوّی فاغلق دون غرفهِ عرشه. (اقرب الموارد).
(1) - ناظم الاطباء به غلط ترک موی آورده است.