عوام

[عَ وام م](1) (ع اِ) جِ عامّه. (اقرب الموارد) (المنجد) (ناظم الاطباء). رجوع به عامه شود. همهء مردم و جمهور مردم. (ناظم الاطباء). || مردمان فرومایه و دون. (ناظم الاطباء). در مقابل خواص. رجوع به ترکیب «عوام و خواص» شود. مردم بیسواد یا کم سواد و عامهء خلق : عوام بسبب هزل هم بخوانند. (کلیله و دمنه).
من این دو لفظ مثل سازم از کلام عوام
به وقت آنکه ز هر شوخ چشمم آید خشم.
خاقانی.
گرچه بچشم عوام سنگچه چون لؤلؤ است
لیک تف آفتاب فرق کند این و آن.خاقانی.
عوام بخارا دست انتقام به اذناب لشکر او دراز کردند. (ترجمهء تاریخ یمینی ص90). عوام از تحامل فضول در ابواب تعامل دست بداشتند. (ترجمهء تاریخ یمینی ص 439).
ز گفتگوی عوام احتراز میکردم
کزین سپس بنشینم بکنج تنهائی.
سعدی (گلستان چ یوسفی ص 155).
قول و فعل عوام الناس را چندان اعتباری نیست. (سعدی). ذکر جمیل سعدی که در افواه عوام افتاد. (گلستان سعدی).
- عوام الناس؛ جمهور مردم. (ناظم الاطباء). مردم. (آنندراج) : اجتهاد از آن بیشتر کرد که در حق ابنای عوام الناس. (گلستان سعدی).
- عوام پسند؛ آنچه مورد پسند عوام باشد.
- عوام فریب.؛ رجوع به همین ترکیب در ردیف خود شود.
- عوام فریبی.؛ رجوع به همین ترکیب در ردیف خود شود.
- عوام مسک؛ مسک نام قبیله ای است. و از بعضی ثقات شنیده شد که کوچهء مسکینان(2)نام محله ای است از صفاهان. (آنندراج) :
همه باآبرو از زیب و زینی
عوام مسک و سادات حسینی.
محمدسعید اشرف (از آنندراج).
- عوام و خواص، خواص و عوام؛فرومایگان و اشراف و بزرگان. (ناظم الاطباء).
- || هر کس و همه کس. (ناظم الاطباء) :دلهای خواص و عوام... بر طاعت و عبودیت بیارامید. (کلیله و دمنه). رسیدن آن به خواص و عوام تعذری ظاهر دارد. (کلیله و دمنه). نمودار سیاست خواص و عوام ساخت. (کلیله و دمنه). لاجرم کافّهء انام از خواص و عوام... (گلستان سعدی).
(1) - در تداول فارسی زبانان آن را بتخفیف میم تلفظ میکنند و آن را جمع عام میگیرند و گاهی بجای مفرد بکار میبرند، مانند: «فلانی آدم عوامی است». (از فرهنگ فارسی معین).
(2) - ظ . «مسکیان» صحیح است.