احمد

[اَ مَ] (اِخ) التنبکتی یا تمبقطی بن احمدبن احمدبن عمر بن محمد اقبت الصنهاجی الماسی السودانی، معروف به بابا و مکنی به ابوالعباس. مولد او به سال 963 ه .ق . و وفات در 1032 بوده است. او نزد عم خود ابوبکر الشیخ الصالح نحو فرا گرفت و تفسیر و حدیث و فقه و اصول عربیت و بیان و تصوف و غیره را نزد علامهء بقیع آموخت و سالها ملازمت خدمت او کرد و از پدر خویش سماع حدیث و منطق دارد و او را بیش از چهل کتاب است و مردم در طلب دانش بر او ازدحام کردند و ملازمت خدمت او داشتند و قضاه چند مثل ابوالقاسم بن ابی النعیم در وقتی که او بسن شصت سالگی رسیده بود و مانند ابوالعباس بن القاضی تلمذ او کردند و او را چندین بار منصب فتوی دادند. و در سال 1032 به تنبکتو درگذشت و بعضی وفات او را بسال 1036 گفته اند. از کتب اوست: تکملهء کنایه المحتاج. ارشادالواقف لمعنی نیه الحالف. افهام السامع بمعنی قول الشیخ خلیل فی النکاح بالمنافع. انفس الاعلاق فی فتح الاستغلاق من فهم کلام خلیل فی درک الصداق و فتح الرزاق فی مساله الشک فی الطلاق، و این کتاب در فاس در مجموعه ای بسال 1307 ه . ق. بطبع رسیده است و ترجمهء خلیل بن اسحاق المالکی و نیل الابتهاج بتطریز الدیباج و آن ذیل کتاب الدیباج در معرفه علماء مذهب تألیف ابن فرحون یعمری است. و او از سودان نیست بلکه از صنهاجه است از قبیله ای موسوم به مسوفه. (معجم المطبوعات).