احمد

[اَ مَ] (اِخ) ابن یحیی بن علی بن یحیی بن ابی منصور ابان حسیس(1)بن وریدبن کادبن مهابنداد حساس بن فروخ دادبن مهرحسیس2بن یزدجرد المنجم، مکنی به ابوالحسن. یاقوت گوید: ترجمهء هریک از پدران احمد را در باب خود آورده ام و این ابوالحسن ادیبی شاعر و فاضل و عالم و یکی از رؤساء زمان خویش در علم کلام و علوم دین و متفنن در آداب بود و به سال 327 ه .ق . در هفتادواندسالگی درگذشت. و او را در منادمت راضی اخباری است و این جمله را مرزبانی در المعجم خود آورده است و ثابت گوید: وفات او بماه ذی الحجه و مولد وی در سنهء 262 بود. و پدر او یحیی بن علی را در اخبار شعراء مخضرمی کتابیست و آن کتاب ناتمام ماند و احمد آن را بپایان رسانید. و دیگر از تصانیف احمد کتابیست که در اخبار خاندان خویش و نسب آنان کرده است و دیگر کتاب الاجماع در فقه، بمذهب ابن جریر طبری، چه احمد در فقه تابع مذهب جریر بود. دیگر کتاب المدخل الی مذهب الطبری و نصره مذهبه. و دیگر از تصنیفات او کتاب الاوقات است. و مرزبانی ابیات زیرین را از گفته های احمد روایت کرده است:
یا سیداً قد راح فر-
داً ما له فی الفضل توأم
عمّرت اطول مدّه
تزداد تمکیناً و تسلم
فی صفوعیش لاتزا-
ل به العدی تقذی و ترغم
مازلت فی کلّ الامو-
ر موفق للخیر ملهم
یک ان تذوکرت الایا-
دی یبتدأ فیها و یختم.
(معجم الادباء ج 2 ص154).
و ابن الندیم آرد: او یکی از بنومنجم است مکنی به ابوالحسن. وی شرح حال عده ای از شعراء مخضرمی را بر کتاب پدر خودکتاب الباهر افزوده است و احمدبن یحیی متکلم و فقیه بود بمذهب ابوجعفر محمد بن جریر طبری و کتاب الاجماع فی الفقه علی مذهب الطبری و کتاب المدخل الی مذهب الطبری و نصره مذهبه و کتاب الاوقات از اوست و نیز کتابی دارد در اخبار خاندان خود یعنی بنوالمنجم و نسبت آنان بفرس. و رجوع به الموشح مرزبانی ص321 و 329 و 330 شود.
(1) و 2 - ظ: جشنس (جشنسف معرب گشن اسپ).