عطاء

[عَ] (اِخ) مشهور به مقنع خراسانی. شعبده باز مشهور. وی قصار و از اهالی مرو بود و از راه تناسخ ادعای خدائی کرد و می گفت ربوبیت از ابومسلم خراسانی به وی منتقل شده است. جماعتی از مردم نیز به وی گرویدند و در راه عقیدهء او جنگیدند. وی شخصی زشت روی بود و مقنعه ای از زر بساخت و بر روی خویش قرار داد و به پیروان خود صورت ماهی را نشان می داد که از مسیر دو ماه طلوع می کرد و غروب می نمود. کار مقنع به سال 161 ه . ق. بالا گرفت. مردم بر او شوریدند لذا او به قلعه ای در «سبام» ماوراءالنهر پناه برد و چون مردم از محاصرهء قلعه دست نکشیدند و او مرگ خود را حتمی یافت زنان خود را گرد آورد و بدانها سم خوراند و خود باقیماندهء زهر را سرکشید و درگذشت. آنگاه مردم به داخل قلعه راه یافتند و سایر زندگان را به قتل رساندند. (از الاعلام زرکلی به نقل از الشعور بالعور) (تاریخ ابن الاثیر ج 6 ص 27) (روضه المناظر) (وفیات الاعیان) (الملل و النحل). و رجوع به مقنع شود.