عشقه

[عَ شَ قَ / قِ] (از ع، اِ)(1) نوعی از لبلاب است به عربی، و بفارسی عشق پیچان خوانند. گویند لبن آن یعنی شیر آن موی را بسترد و شپش را بکشد. (برهان) (آنندراج). نباتی است مثل لبلاب و بسیار کم برگ و شاخه های او بغایت از لبلاب قوی تر و درازتر، و بهر درختی که پیچد خشک کند لهذا عشق مشتق از اوست، و تخمش شبیه به حلبه و از آن کوچکتر، و در تنکابن لو نامند، و بعضی از اطبای این زمان تخم او را کشوت دانسته اند. (تحفهء حکیم مؤمن). گیاهی است بالارونده از تیرهء عشقه ها که از گیاهان نزدیک به تیرهء چتریان می باشد و جزو دولپه ایهای جداگلبرگ است. این گیاه از دیوار یا گیاهان اطراف خود بالا میرود و معمولاً دور تکیه گاه خود می پیچد. برگهایش متناوب و گلهایی به رنگ زرد مایل به سبز دارد. میوه اش پس از رسیدن به رنگ سیاه درآید و درون آن نیز بتعداد متغیر دانه وجود دارد. میوهء عشقه دارای اثر مسهلی است ولی خالی از سمیت هم نیست. در نقاط گرم نواحی بحرالرومی از ساقهء مسن این گیاه بطور خودبخود یا با ایجاد شکاف رِزین مخصوصی خارج میگردد که سابقاً تحت نام صمغ عشقه(2)بعنوان قاعده آور مصرف میگردید. در انساج این گیاه گلوکز یدی بنام هدرین(3) موجود است که دارای اثر قی آور و مسهل است. دم کردهء برگ آن نیز اثر قاعده آور دارد. این گیاه در اکثر نقاط ایران خصوصاً نواحی شمالی بوفور میروید. توضیح اینکه در برخی کتب کلمهء لبلاب را مرادف با عشقه ذکر کرده اند ولی اشتباه است و لبلاب فقط مرادف با انواع نیلوفر باغی و نیلوفر صحرایی است که جزو تیرهء پیچک ها و جزو دولپه ایهای پیوسته گلبرگ است. (فرهنگ فارسی معین). درختی است که سبز گردد سپسِ آنکه باریک و زرد گردد. ج، عَشَق. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). پاپیتال. پاپیتال معمولی. حبل المساکین. برشن. بقله البارده. تال. اخفاک. قسوس. داردوست. دردوس. تویجه لی. ولگ. ولگم. بلگم. تبج. لشک. ولو. بلو. بلوه. لکو. صارمشق. چاندنی بیل. لبلاب کبیر. حلبلاب. مهربانک. عشق پیچان. پویچه. و رجوع به پیچک و داردوست شود.
- تیرهء عشقه ها(4)؛ تیره ای از گیاهان دولپه ای جداگلبرگ که دارای گل آذینی با چترهای ساده و برگهای پهن و پنجه ای و ساقهء قلابدار است که معمولاً به درختان دیگر می پیچند و از آنها بالا میروند و چون در محل اتکا به درخت پایه ریشهء فرعی خارج میکنند و مواد غذائی درخت پایه را می مکند از اینجهت مضرند زیرا درختان پایه را خشک میکنند و نیز اگر بدیوار بچسبند چون ریشه های فرعی آن در دیوار فرومیروند دیوار را خراب میکنند. نوع مهم گیاهان این تیره عشقه است. (فرهنگ فارسی معین).
- عشقهء استرالیائی(5)؛ نوعی عشقه که برخلاف عشقهء معمولی پیچ نیست و به دور گیاهان نمی پیچد.
- عشقهء زمینی؛ گیاهی است که آن را علف چای و هزارچشم نامند. (از فرهنگ فارسی معین).
- عشقهء معمولی؛ عشقه که نوعی گیاه است. (از فرهنگ فارسی معین). رجوع به عشقه شود.
|| اراکه، و یک درخت اراک. (از اقرب الموارد).
,(لاتینی)
(1) - Hedera helix .
(فرانسوی)Lierre
.
(فرانسوی)
(2) - Gomme-resine de lierre .
(فرانسوی)
(3) - Hederine .
(فرانسوی)
(4) - Araliacees .(لاتینی)
(5) - Hedera australiana