صومعه سرا

[صَ مَ عَ سَ] (اِخ) نام یکی از بخشهای شهرستان فومن، همچنین نام شهر کوچک مرکز بخش است. این بخش در قسمت شمال باختری شهرستان واقع و هوای آن معتدل و مرطوب است. آب مزروعی قرای تابع بخش از رودخانه های تنیان، سیاه رودخان، پلنگ رود و رودخانهء ماسوله تأمین میگردد. محصول عمدهء این بخش به ترتیب اهمیت: برنج، توتون سیگار، ابریشم، چای و مختصر نیشکر در چند محل بخصوص است. راه شوسهء رشت به طالش تقریباً از وسط این بخش از قصبات صومعه سرا، کسما، اباتر، طاهرگوراب و ضیابر میگذرد. این بخش از دو دهستان یکی مرکزی و دیگری گسگرات تشکیل شده، جمع قرای بخش در حدود 103 آبادی بزرگ و کوچک و جمع سکنهء آن در حدود 63000 تن است. دهستان مرکزی از 60 آبادی تشکیل شده و در حدود 48 هزار تن جمعیت دارد. قرای مهم آن عبارتند از: قصبهء کسما که در 4 هزارگزی شمال صومعه سرا واقع است و اهمیت تاریخی دارد و سابقاً مرکز حکومت فومنات بوده است. قرای مهم دیگر عبارت است از پشتیر، میانده، مرکیه، گوراب زرمخ که در انقلابات جنگل مرکز انقلابیون بوده، پیشخان، پشته ساز و تنیان. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج2).