شیراز

(اِ) نانخورشی که شبت را ریز کرده با ماست در مشکی بیامیزند و قدری شیر بر آن ریزند و چند روز بگذارند بماند تا ترش گردد سپس با نان خورند. (از برهان) (ناظم الاطباء). دوغی که شبت در آن کنند و در مشکی یا کیسه ای آویزند، ماستینه گویند و آن چیزی است که از شیر ساخته باشند لیکن در عربی نیز استعمال کرده اند و شواریز جمع بر آن بسته اند. (انجمن آرا) (آنندراج). لور. ماست پالوده. ماست که آب از آن برآورده باشند. ماست کیسه ای. (یادداشت مؤلف). شیر پالوده. (زمخشری). در تداول گناباد خراسان بر ماست خیکی اطلاق شود. (یادداشت محمدِ پروین گنابادی) : الماست و الرائب و الشیراز کلها تبرد و تطفی ء و تنفخ. (امام محمد زکریای رازی). اما شیخنا ابوالفتح محمد بن عبدالله الشیرازی من اهل هرات یقال له الشیرازی لمحبته بشیراز و هو شی ء متخذ من اللبن. (از انساب سمعانی).
بینیت همی بینم چون خانهء کردان
آراسته همواره به شیراز و به رخبین.عماره.
ز شیراز و از ترف سیصدهزار
شتروار بد اندر آن کوهسار.فردوسی.
به طاعت ار ننهد بنده ای ترا گردن
به گور بیند کرمان به روی نان شیراز.(1)
سوزنی (از انجمن آرا).
در دیه کهناب [ در بیهق ] شیراز و ترف بود نیکوتر از ناحیت استوا. (تاریخ بیهق).
|| سرشیر. (دهار). || مربای دوشابی که ریچال باشد نیز شیراز نامیده می شود. (از برهان) (ناظم الاطباء). ریچار است. (تحفهء حکیم مؤمن). به پارسی ریچال خوانند. (ذخیرهء خوارزمشاهی) : مأکولات زمستانی و مخللات و سردخانه ها از شیرینی های گوناگون و شیرازهای نظیف و ریچارهای لطیف. (ترجمهء محاسن اصفهان ص64). || قسمی پنیر. (از ناظم الاطباء). || (معرب، اِ) شیر خفتهء آب برآورده. ج، شَواریز، شَراریز، شاریز. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). شیر بریده. ج، شواریز، شراریز. (از فرهنگ فارسی معین).
(1) - به کرمان و شیراز دو شهر معروف ایران نیز ایهام دارد.