شوک

[شَ] (ع اِ) خار. ج، اشواک. شوکه، یکی. (منتهی الارب). خار. (دهار) (غیاث). هر چیز سرتیز. لم. لام. تلو. تلی. بور. تیغ. (یادداشت مؤلف). گیاهی که مانند سوزن بروید. ج، اشواک. (از اقرب الموارد) :
مرغزاری است این جهان که در او
عامه شوکان مردم آزارند.ناصرخسرو.
نی نی از بخت شکوه ها دارم
چند شکوی که شوک بی ثمر است.خاقانی.
و فی اغصانه [ اغصان علیق الکلب ] شوک صلب. (ابن البیطار).
تنی که با تو در این دشت لاف شرکت زد
چو خارپشت ز شوکش قضا مشوک ساخت.
کاتبی.
-امثال: من یزرع الشوک لم یحصد به العنبا. (مجمع الامثال از سندبادنامه).
- شوک الجمال؛ اشترغاز. مغوداریس. اشترغاز و به لغت مصر رعی الابل است. رجوع به اشترغار و اشترغاز و اشترخار و اشترخاو و خارشتر و شوکه الجمال شود.
- شوک الدارجین؛ دیفساقوس. جنا. مشط الراعی. خس الکلب. رجوع به شوکه الدارجین شود.
- شوک الدمن؛ عنکبوت. (یادداشت مؤلف). رجوع به شوکه الدمن شود.
- شوک العلک؛ اشخیص. خامالاون لوقس. بشکراین. اداد. اقسیا. (یادداشت مؤلف). رجوع به اداد و ادادا شود.
- شوک القنا؛ تیزی نیزه ها. (از اقرب الموارد).
- شوک الیهود؛ کنگر. (یادداشت مؤلف).
- شوک مصری: ثمرهء شوک مصری جلنار -[ گلنار ] است.؛ (بحر الجواهر در کلمهء الثمر).
- قنطره الشوک؛ دهی است بر نهر عیسی به بغداد. (منتهی الارب).
|| تیغ (در ماهی) و آن استخوانهای باریک و تنک است در گوشت ماهی : و بدارابجرد سمک بالخندق الذی یحیط بالبلد لا شوک فیه و لا عظم و لا فقار و هو من ألذّالسموک. (صورالاقالیم اصطخری) (ابن البیطار). || شوک خلفی؛ مازه. فقرات ظَهْر. (یادداشت مؤلف). یقال: جاء فی الشوک و الشجر؛ یعنی در عدد بسیار آمد. (از منتهی الارب).