سنبل

[سُمْ بُ] (ع اِ) خوشه (جو، گندم و مانند آن) ج، سنابل (منتهی الارب) (فرهنگ فارسی معین) (از ناظم الاطباء) : گل سرخش چو عارض خوبان سنبلش همچو زلف محبوبانسعدی || گیاهی است از تیرهء سوسنی ها جزو تک لپه ای ها با جام و کاسهء رنگین و دارای گلهای بنفش خوشه ای است و چون زود گل میدهد و گلش زیبا و خوشرنگ و خوش بو است مورد توجه است و جزو گیاهان زینتی است و پیاز آنرا در گلدانها میکارند بهترین نوع آن سنبل هندی است زمبل ذومبول ارسیل عرصیل عیلان عزام وقتطوس اواقنثوس (فرهنگ فارسی معین) : بوید بسحرگاهان از شوق بناگاهان چون نکهت دلخواهان بوی سمن و سنبل منوچهری هم زهردار چو شاخ سنبل گر نیشکری گزیده خواهمخاقانی خار که هم صحبتی گل کند غالیه در دامن سنبل کندنظامی دامنی گل و ریحان و سنبل و ضیمران فراهم آورده (گلستان) - سنبل الطیب؛ رجوع به همین کلمه شود - سنبل ایرانی؛ گونه ای سنبل که گلهایش سفیدرنگند و بعنوان زینت نیز کشت میشود گل سنبل ایرانی سنبل بری قسطل الارض (فرهنگ فارسی معین) - سنبل بری؛ لالهء وحشی (فرهنگ فارسی معین) - سنبل جبلی؛ یکی از گونه های سنبل الطیب است که برای ریشهء آن اثر مدر و اشتهاآور و معرق ذکر کرده اند سنبل کوهی (فرهنگ فارسی معین) - سنبل ختایی؛ گل فرشته (فرهنگ فارسی معین) - سنبل رومی؛ سنبل الطیب (فرهنگ فارسی معین): دو است: هندی و رومی، هندی را سنبل الطیب و سنبل عصافر گویند و رومی را ناردین گویند (ذخیرهء خوارزمشاهی) - سنبل زرد؛ گیاهی است از تیرهء صلیبیان که بعنوان گیاه زمینی در باغها نیز کشت میشود آلوسن الیسون از دانهء این گیاه که شبیه دانهء قدومه است در طب استفاده می شود بهمان نام الیسون مشهور است (فرهنگ فارسی معین) - سنبل کوهی؛ سنبل جبلی (فرهنگ فارسی معین) - سنبل هندی؛ گیاهی است از تیرهء گندمیان که ریشه های افشانش در تداوی همانند ریشهء سنبل الطیب مورد استعمال است ناردین هندی عجر مکی حب العصافیر (فرهنگ فارسی معین ||) بمجاز، به معنی موی زلف : باغها کردی چون روی بتان از گل سرخ راغها کردی چون سنبل خوبان ز خضر فرخی ز سنبل کرد بر گل مشک بیزی ز نرگس بر سمن سیماب ریزینظامی سمن بر غافل از نظارهء شاه که سنبل بسته بد بر نرگسش راهنظامی بدو گفت کای سنبلت پیچ پیچ ز یغما چه آورده ای؟ گفت هیچسعدی.