سفله

[سِ لَ]( 1) (ع ص) فرومایه (غیاث) مردم ناکس و فرومایه (از آنندراج) (منتهی الارب) ناکسان (مهذب الاسماء) پست (دهار) سفله الناس و سَ فِلَتهم اسافلهم و غوغاؤهم (اقرب الموارد) : چرخ فلک هرگز پیدا نکرد چون تو یکی سفله و تنک و ژکور رودکی سفله فعل مار دارد بی خلاف جهد کن تا روی سفله ننگری ابوشکور بلخی نه من از جور یکی سفله برادر که مراست از بخارا برمیدم چو خران از نیشو ابوالعباس مردمانی بسیار خواسته اند و سفله (حدود العالم) همان بددل و سفله و بی فروغ سرش پر ز کین و زبان پرفروغفردوسی ستایش نباید سر سفله مرد بر سفلگان تا توانی مگردفردوسی پیش من این سفله بچاه اوفتد من سر از این چه بفلک برکنمناصرخسرو مدار دست گزافه به پیش این سفله که دست باز نیاری مگر شکسته و شل ناصرخسرو سفله دارد ز بهر روزی بیم نخورد دیگ گرم کرده کریمسنایی سفله گان را و رادمردان را کار بر یک قرار و حال نماند خاقانی سنگ سیاه کعبه را بوسه زده پس آنگهی دست سفید سفلگان بوسه زنم دریغ من خاقانی سفله را اقطاع دنیی بهتر از عقبی بود خود جعل را بوی سرگین به ز عود و عنبر است عطار هر که او سفله را بزرگ کند سعی در فربهی گرگ کند کمال الدین اسماعیل تن به بیچارگی و گرسنگی بنه و دست پیش سفله مدارسعدی گفتم دون است و بی سپاس و سفله و حق ناشناس که باندک تغیر حال از مخدوم قدیم برگردد (سعدی) در مقامی که بیاد لب او می نوشند سفله آن مست که باشد خبر از خویشتنش حافظ ( 1) - مؤلف غیاث اللغات و آنندراج نوشته اند بالکسر فرومایه از بهارعجم و منتخب و نیز صاحب منتخب و کشف و صراح نوشته اند که بفتح اول و کسر ثانی است و جمع است و مفرد نیست و بعضی از محققین نوشته که سفله بفتح اول و کسر اسم جمع است و گاهی بجهت شخصیت بکسر اول و سکون فا نیز استعمال کنند و در قاموس بکسر اول و سکون دوم و فتح اول و کسر دوم هردو گفته و بلفظ اسافل دلالت بر جمعیت کند تفسیر نمود و از نهایهء جزری مستفاد میشود که اصل بفتح اول و کسر دوم است و در جماعه مستعمل میشود اما گاهی بتخفیف بکسر اول و سکون دوم نیز میگویند چون فعله بفتح اول و کسر ثانی از اوزان جمع نیست ظاهراً این است که اسم جمع باشد و در خیابان نوشته که این لفظ از کتب لغت بکسر اول و سکون دوم و فتح اول و کسر دوم هر دو معلوم میشود اما به معنی جمع است لیکن فارسیان به معنی مفرد استعمال کنند.