سرهنگ

[سَ هَ] (اِ مرکب) مبارز (برهان) پهلوان و مبارز (آنندراج) پهلوان (غیاث) : و این بوالعریان مردی عیار بود از سیستان و از سرهنگ شماران بود و غوغا یار او بود (تاریخ سیستان) عمرولیث نزدیک سرهنگان خراسان جمازه و نامه فرستاد که بطلب او روید (تاریخ سیستان) دهر با ما بدان ندارد پای مثلی زد لطیف آن سرهنگ ناصرخسرو (دیوان چ تقوی ص 238 ||) سردار و پیشرو لشکر و سپاه چه هنگ به معنی سپاه نیز آمده (آنندراج) (برهان) سردار لشکر و پیشرو لشکر و هراول (غیاث) قائد (مهذب الاسماء) : هر آنکس که او هست سرهنگ فش که باشد ورا مایه صد بارکشفردوسی نباید که از کارداران من ز سرهنگ و جنگی سواران منفردوسی گفتا که به میران و بسرهنگان مانی امروز کلاه و کمرت هست سزاوارفرخی بمصاف اندر کم گرد که از گرد سپاه زلف مشکین تو پر گرد شود ای سرهنگ فرخی و مثال داد جمله سرهنگان را تا از درگاه بدو صف بایستند ( (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 43 ) از هر وثاق ده غلامی یک غلام سوار باشد و با سرهنگان رود (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 359 طاهر یکی از بزرگان سپاه خویش بازداشته بود بفرمود تا آن سرهنگ را خلاصی دادند (نوروزنامه) به یکبار این چنین سرهنگ گشتی بلایی یا رب ای سرهنگ بابکسوزنی دست سلطان خرد بوسه زدم پای سرهنگ نگیرم پس از اینخاقانی بر در فقر آی تا پیش آیدت سرهنگ عشق گوید ای صاحب خراج هر دو گیتی اندرآ خاقانی سر و سرهنگ میدان وفا را سپهسالار و سرخیل انبیا رانظامی سرهنگان پادشاه به سوابق فضل او معترف بودند و به شکر آن مرتهن (گلستان سعدی) آن شنیدم که صوفئی میکوفت زیر نعلین خویش میخی چند آستینش گرفت سرهنگی که بیا نعل بر ستورم بندسعدی || کوتوال و وجه تسمیه آنکه سر به معنی سردار و امیر و هنگ به معنی سپاه (غیاث) نگاهبان قلعه : به درگاهش سپهبد بود ویرو چو سرهنگ سرایش بود شهرو (ویس و رامین) دو سرهنگ سرای محتشم نیز بخواست (تاریخ بیهقی) چهارصد مرد نوبتی که به دیگر ولایات سرهنگ گویند (تاریخ طبرستان) سلطان و ایاز هر دو همدست سرهنگ خراب و پاسبان مستنظامی || مهتر رئیس : ای زدوده سایهء تو ز آینهء فرهنگ رنگ بر خرد سرهنگ و فخر عالم و فرهنگ هنگ کسائی دهقان و خداوندهء این باغ رسول است سرهنگ بنی آدم و پیغمبر یزدان ناصرخسرو || چاوش و شب گرد (رشیدی) : زمین بوسش فلک را تشنه کرده مه از سرهنگ پاسش دشنه خوردهنظامی ||نقیب و چوبدار (غیاث).