اتسز

[اَ سِ] (اِخ) خوارزمشاه. ابن محمد ملقب به قطب الدین یا علاءالدین(1) ابن نوشتکین. سیمین خوارزمشاه. و او استقلال خود را اعلام کرد ولی در سال 533 ه . ق. مغلوب سلطان سنجر شد و بار دیگر طغیان کرد و خود را پادشاه خواند و قلمرو خود را تا حدود شهر جند و شط سیحون بسط داد. سلطنت او از 521 تا 551 بود:
قطب دین اتسز غازی که برفعت قدرش
هست با کنگرهء چرخ برابر گشته.
رشید وطواط.
ابوالمظفر خورشید خسروان اتسز
که از صواعق خشمش کند کران آتش.رشید وطواط.
خورشید خسروان ملک اتسز که ذات او
در علم چون علی شد و در عقل چون عقیل.
ادیب صابر.
عوفی در لباب الالباب ضمن ترجمهء سلطان علاءالدنیا والدین ملک الجبال حسین بن حسین عباسی غوری آرد: او را اشعار پادشاهانه است و لطایف ملکانه و شعر او مدوّن است و دیوان او و دیوان سلطان اتسز در یک جلد در کتابخانهء سرد و آبدار سمرقند مطالعه افتاده است. رجوع به لباب الالباب ج1 ص35 و 38 و81 و 85 و ج2 ص117 و 118 و آتسز یا اَتسز قطب الدین شود.
(1) - عوفی او را بنام علاءالدین اتسز بن محمد بن ملکشاه یاد میکند. (لباب الالباب ج2 ص117).