ابهل

[اَ هَ / اُ هُ / اَ هُ / اِ هِ] (ع اِ) وهل. صفینه(1). و آن نوعی از عرعر و سرو کوهی و کوکلان و ورس و ارس و اورس است(2) و ثمر آنرا تخم وهل و جوزالابهل خوانند. و آن درختی است بزرگ(3) که برگش به گز (طرفا) و بارش به نبق ماند و جوهری او را بغلط عرعر شمرده است. (قاموس).(4) و آن بر دو صنف است قسمی برگش چون برگ سرو با خار بسیار و کوتاه(5) و قسمی به برگ مانند طرفا و طعمش چون طعم سرو(6). (شیخ الرئیس ابوعلی سینا). و ربنجنی گوید: ابهل چیزیست که زنان خورند تا بچه بیفکنند. و در تاج العروس به نقل از تهذیب گوید: ابهل غرب است که قطران از آن گیرند - انتهی. و دمشقی گوید: قسمی درخت است با بوئی تیز و آن به لُبنان بسیار باشد. و دانهء آنرا حب العرعر گویند(7). (منتهی الارب). و صاحب غیاث اللغات گوید: ابهل تخم سرو کوهی است که بهندی هاوبیر نامند :
بکوهستان نمتک و نلک و ابهل
به اندر باغ ناکس از به و گل.لطیفی.
و داود ضریر انطاکی گوید: ابهل، بیوطس یونانی است و آن قسمی از عرعار و یا خود عرعار میباشد. بعضی اقسام آن مانند طرفا صغیرالورق و برخی اقسام آن مانند سرو کبیرالورق است و حجم آن به نبق نزدیک و رنگ آن سرخ است و چون بکمال رسد رنگ آن سیاه گردد و ورق ورق و خرد گردد مانند نشاره و خاک ارهء سیاه در داخل آن هسته ها و استخوان مختلف الحجم است و آن شیرین و گس و تند است بهترین آن محکم ترین آن است که تازه و سیاه باشد و غشّ آن با سرو کنند و سپس خواص طبی آنرا شرح میدهد. رجوع به تذکرهء اولی الالباب داود ضریر انطاکی چ مصر جزء اول ص36 شود.
(1) - Sabina (Sabine).
(2) - Genevrier. (3) - ابهل درخت بزرگ نیست، درختکی است.
(4) - جوهری و ابوطاهر محمد بن یعقوب فیروزآبادی هر دو حق گفته اند، چه ابهل نوعی از عرعر است.
(5) - Sabine femelle. Petite Sabine.
(6) - Sabine male. Grande Sabine.
(7) - Juniperus excelsa.