زید
[زَ] (اِخ) ابن حارثه بن شراحیل کلبی( 1) او صحابی بود و در کودکی، در جاهلیت او را ربودند و خدیجه بنت خویلد (زوجهء پیغمبر) او را خرید و در هنگام ازدواج با پیغمبر زید را به او هدیه کرد و پیغمبر پیش از بعثت او را به فرزندی قبول کرد و او را آزاد 33 ) نازل / قرآن 5 ) « ادعوهم لَابائهم » گردانید و دخترعمهء خود را به وی داد و همواره مردم او را ابن محمد می نامیدند تا این آیه نفرستاد مگر آنکه او را سردار « سَریّه » شد او از قدماء صحابه و از نخستین کسانی بود که اسلام آورد حضرت رسول او را به هیچ لشکر قرار داد آن حضرت او را دوست داشت و بر دیگران مقدم می داشت و فرمانروایی لشکر را در غزوهء موته بدو داد و او در همان غزوه به سال هشتم هجری به شهادت رسید (از اعلام زرکلی) : امیر عاصم و عمار و یاسر و مقداد صحیب و زهره و زید و قتاده و قنبر ناصرخسرو زید چون در خدمت احمد به ترک زن بگفت نام باقی یافت اینک آیت لما قضی( 2) خاقانی رجوع به الاصابه و تاریخ گزیده و حبیب السیر چ خیام ج 1 و امتاع و عقدالفرید ج 3 و 5 و عیون الاخبار و تاریخ الخلفا و تاریخ اسلام و 33/ الموشح شود ( 1) - چنین است در الاصابه که مأخذ زرکلی است ولی در زرکلی کعبی آمده است ( 2) - قرآن 37.