ابویعلی

[اَ بو یَ ؟] (اِخ) حمزه بن عبدالعزیز الملقب بسلّار یا سالار الدیلمی. یکی از اعاظم متقدمین فقهای شیعه. او اول کس است که اقامهء جمعه را در زمان غیبت حرام شمرد. وی نزد مرتضی و مفید شاگردی کرده و از کبار تلامیذ این دو فقیه بزرگ است و اصل او از دیلم گیلان است از مردم رشت. ابویعقوب از موطن خویش به بغداد شد و بتحصیل علوم وقت پرداخت و اخص خواص سید مرتضی بود و سید او را زمانی بنیابت خویش ببلاد حلب فرستاد و گاه بود که او را بجای خویش بدرس میگماشت و آنگاه که ابوالحسن بصری نقض بر کتاب شفاء سید نوشت سید ابویعقوب را بنقض نقض او مأمور کرد و این علو مرتبهء وی را میرساند و سید مرتضی را کتابی است بنام المسائل السلاّریه که در جواب سؤالات شاگرد خویش کرده است و وی در حلب بفقه و فتاوی فقهیه مشهور گردید. و در خلاصهء علامه رحمه الله آمده است که سلاّربن عبدالعزیز دیلمی شیخ ما مقدم در علم و ادب و جز آن ثقه و وجه است و او راست: المقنع در مذهب و التقریب در اصول فقه و المراسم العلویه والاحکام النبویه در فقه و الرد علی بن الحسن البصری در نقض الشافی والتذکره فی حقیقه الجوهر و کتاب الابواب و الفصول در فقه و اینکه بعضی کتاب تتمه الملخص للمرتضی را بدو نسبت کرده اند غلط است چه آن تتمه از تصنیفات ابیطالب حمزه بن محمد بن احمدبن عبدالله الجعفری است که او نیز از شاگردان مفید و مرتضی بوده است و در کتاب نظام الدین قرشی موسوم به نظام الاقوال آمده است که وفات سلار بروز شنبهء ششم شهر رمضان سال 463 ه . ق. بود و صاحب تذکره الاولیاء آورده است که قبر وی در قریهء خسروشاه از قراء تبریز است و خسروشاه در قدیم شهری بزرگ از بلاد آذربایجان بود بیک منزلی تبریز و گویند ابن جنی نحوی معروف در اواخر حیات سَلاّر درک صحبت او کرد و از وی نحو فرا گرفت و در این وقت ابویعلی از کثرت ضعف قادر بر اکثار کلام نبود در لوحی مینوشت و ابن جنی آنرا قرائت میکرد و سیوطی در طبقات النحاه آرد: سَلاّر (بالتشدید و بالرّاء)بن عبدالعزیز ابویعلی النحوی صاحب المرتضی ابی القاسم الموسوی قال الصفدی قرأ علیه ابوالکرم المبارک بن فاخر النحوی و مات فی صفر سنه ثمان و اربعین و اربعمائه (448 ه . ق.). رجوع به روضات الجنات ص199 و 200 شود.