زندیه

1209 ه ق در بیشتر ممالک ایران سلطنت نمودند اولین آنها - [زَ دی یِ] (اِخ) سلسله ای از پادشاهان ایران که از سال 1164 کریم خان وکیل و واپسین لطفعلی خان (ناظم الاطباء) سلسله ای از پادشاهان که مؤسس آن کریم خان زند بود سلسلهء مزبور 1209 ه ق در فارس و افغان سلطنت کرد و بدست آقامحمدخان منقرض شد افراد این سلسله از - پس از قتل نادرشاه از 1162 - این قرارند: 1 - کریمخان جلوس 1163 ه ق / 1750 م 2 - ابوالفتح جلوس 1193 ه ق 3 - علیمراد جلوس 1193 ه ق 4 1196 ه ق 7 - جعفر جلوس 1199 ه ( محمدعلی جلوس 1193 ه ق 5 - صادق جلوس 1193 ه ق 6 - علیمراد جلوس( 1 ق 8 - لطفعلی جلوس 1203 ه ق وی به سال 1209 ه ق مقتول شد در دورهء کریم خان بیشتر شهرهایی که در قلمرو حکومت او بود معمور و آباد گردید و مخصوصاً شیراز پایتخت وی، بسیار باشکوه بود و بناهای زیبایی از قبیل ارگ کریمخان، بازار وکیل و مسجد وکیل در آنجا ساخته شد از شاعران این دوره لطفعلی بیگ آذر، سیداحمد هاتف، سلیمان بیگدلی و صباحی نامبردارند (فرهنگ فارسی معین) سلسلهء زندیه منسوب به زند که نام طایفه ای از الوارفیلی است و این طایفه در حدود قلعهء پری از توابع ملایر سکونت داشته و مقارن فتنهء افغان این طایفه در محل سکونت خود قدرتی یافتند در اوائل دورهء قدرت نادرشاه، باباخان چاپِشلو با تدبیر، بر رؤسای این طایفه دست یافت و جمعی از آنها را کشت و بقیه را به خراسان کوچ داده در حدود ابیورد و درگز سکونت داد بعد از قتل نادر طایفهء زند تحت سرپرستی کریمخان از هرج و مرج ایام بعد از قتل نادر استفاده کرد و به دعوی 1879 م بر تمام ایران - 1193 ه ق / 1750 - سلطنت برخاست (از دائره المعارف فارسی) سلسلهء زندیه مدتی یعنی از 1163 به استثنای خراسان حکومت می کردند و این قسمت اخیر را شاهرخ افشاری با اینکه کور و پیر بود، تحت امر خود داشت پس از مرگ کریمخان قریب دوازده سال بین آقامحمدخان قاجار و شاهزادگان زندیه زد و خورد بود و این کشمکش ها بالاخره به فتح آقامحمدخان منتهی گردید (طبقات سلاطین اسلام ص 230 ) رجوع به دائره المعارف فارسی، کتاب کرد و پیوستگی نژادی او ص 9 و طبقات سلاطین اسلام ص 232 و 234 شود ( 1) - مجدداً.