ابویحیی

[اَ بو یَ یا] (اِخ) محمد بن معن بن محمد بن احمد صمادح منعوت به معتصم تجیبی صاحب المریه(1) و بجایه(2) و صمادحیه از بلاد اندلس. جدّ او محمد بن احمدبن صمادح بروزگار المؤید هشام بن الحکم الاموی صاحب شهر و شقه(3) و اعمال آن بود پسر عم وی منذربن یحیی تجیبی به مخالفت او برخاست و جنگ در میان آن دو درگرفت و چون منذر صاحب جیش کثیر بود بر وی غلبه کرد و ابویحیی از دفع وی عاجز ماند و شهر شقه را ترک گفت و از آنجا بگریخت و علقه ای از وی بدان شهر بر جای نماند و او صاحب رأی و دهاء و بیان نیکو بود و پسر وی معن والد ابویحیی محمد معتصم مصاهر عبدالعزیزبن ابی عامر صاحب بلنسیه بود و آنگاه که زهیر غلام پدر او صاحب المریه کشته شد عبدالعزیز مریه را متصرف گشت و مجاهدبن عبدالله العامری مکنی به ابوالجیش صاحب دانیه(4) بر او حسد برد و بقصد بلاد عبدالعزیز لشکر کشید و او در این وقت به المریه مشغول امر ترکهء زهیر سابق الذکر بود و چون خبر خروج مجاهد بشنید از المریه بقصد اصلاح کار بیرون شد و داماد و وزیر خویش معن بن صمادح پدر ابویحیی محمد معتصم را بخلیفتی در شهر گذاشت و او در امانت خیانت ورزید و ویرا از امارت طرد کرد و همهء ملوک طوایف اندلس این کار وی را قبیح شمردند لیکن کار گذشته بود و چون او درگذشت ملک بفرزند او معتصم صاحب ترجمه رسید و از نامهای خلفا بر خویش نهاد.(5) و او مردی سخی بود با علم و بردباری بسیار و مردمان از هر صنف روی بدو کردند و فحول شعرای عصر در دربار وی گرد آمدند مانند عبدالله بن الحداد و ابوالقاسم الاسعدبن بلیطه و غیر آن دو و آنگاه که امیریوسف بن تاشفین بشبه جزیرهء اندلس آمد معتصم با او انس و اختصاصی تمام پیدا کرد و بیشتر از ملوک طوایف نیز بیوسف بن تاشفین روی آوردند و آنگاه که یوسف نیت خویش نسبت بمعتمد بگردانید و معتمد دشمنی خویش با او آشکار کرد معتصم با معتمد موافقت و همدستی کرد و آنگاه که امیر یوسف قصد بلاد اندلس کرد عزم کرد تا هر دو را دستگیر و از سلطنت خلع کند و معتصم در این وقت در روز پنجشنبهء 22 ربیع الاول 484 ه . ق. به المریه درگذشت و جسد وی در باب الخوخه بخاک سپردند.
(1) - Almeria.
(2) - Bougie.
(3) - Huesca.
(4) - Denia. (5) - مراد لفظ المعتصم است.