زرداب

[زَ] (اِ مرکب)( 1) نام خلطی است که به عربی صفرا گویند (برهان) (آنندراج) آب زردرنگ و خلط و صفرا (ناظم الاطباء) (از: زرد + آب، آب زردرنگ) (حاشیهء برهان چ معین) مایعی لزج، کشدار، قلیایی، تلخ، مهوع و زردرنگ (علت وجه تسمیه) که بوسیلهء سلولهای کبدی ترشح می شود و بوسیلهء مجاری صفراوی اطراف لپک های کبدی جمع آوری و وارد مجرای کبدی می شود و از آنجا بوسیلهء مجرای سیستیک داخل کیسهء صفرا( 2) (زهره) می گردد و انباشته می شود زرداب در کیسهء صفرا و در مجاورت هوا رنگ سبز بخود می گیرد در حدود 800 تا 1000 گرم در روز صفرا ترشح می شود که در حدود 25 گرم آن مواد جامد و بقیهء آن آب است، ولی زرداب در کیسهء صفرا تغلیظ شده مواد جامدش تا 150 در هزار میرسد صفرا (فرهنگ فارسی معین ||) آب زرد که از زخم جراحت برمی آید (آنندراج) ریم و مادهء زردرنگی که از زخم می پالاید (ناظم الاطباء) : کشف رود پرخون و زرداب گشت زمین جای آرامش و خواب گشت( 3) فردوسی و بر پیشانی (شخص مسلول) بژهء سرخ برآید و زردابی چرب از وی همی ترابد و رنگ آن سیاه باشد و درد نکند (ذخیرهء خوارزمشاهی) چشم سیاهشان گه زرداب ریختن نرگس مثال در یرقان چون گذاشتی خاقانی || آبی که از سیلها فرودآید در تاج العروس ج 1 ص 287 آمده: زردبه، اهمله الجوهری و قال ابن درید: ای خنقه و زردمه کذلک و قیل دحرجه و قیل رماه فی زرداب و هو ما انحدر من السیول( 4 ||) آبی که از گل کاجیره بوقت شستن آب برآید (برهان) (آنندراج ||) کنایه از شراب زعفرانی رنگ هم هست (برهان) (آنندراج) شراب ن ل: کشف رود چون رود زرداب شد زمین جای - (Bile (2) - Vesicule biliaire (3 - ( زعفرانی رنگ (ناظم الاطباء) ( 1 آرامش و خواب شد ( 4) - اگر زرداب بدین صورت باشد، ظاهراً کلمهء فارسی است.