زبور

[زَ] (ع ص، اِ) نبشته فعول است بمعنی مفعول ج، زبر ککتب (منتهی الارب) (آنندراج) کتاب بمعنی مزبور یعنی مکتوب ج، زبر (اقرب الموارد) نبشته (دهار) (شرفنامه) (غیاث اللغات) (شرح قاموس) (تاج العروس) (آنندراج) (ناظم الاطباء (||) اِخ) کتاب داود علیه السلام (منتهی الارب) (دهار) در اصل بمعنی مزبور و مکتوب و علم شده است برای مزامیر داود پیامبر (ع) است و از آن است قول شاعر: مقفرات دارسات، مثل آیات الزبور (اقرب الموارد) کتاب آسمانی که بداود نازل شد این لغت عبری است (برهان قاطع) (آنندراج) نام کتاب داود (غیاث اللغات) هر کتابی زبور است اما بیشتر کتاب داود بدین نام خوانده میشود در قرآن است 21 ) ابوهریره گوید: زبور آن است که پس از ذکر یعنی پس از توراه بر داود / قرآن 105 ) « و لقد کتبنا فی الزبور من بعدالذکر » که نازل گردید مصنف قاموس در بصائر آرد: کتاب داود را از آن روی زبور خواندند که مسطوراً از آسمان نازل شده و کتاب مسطور را زبور گویند برخی گویند از کتب الهی زبور کتابی را گویند که دریافت آن سخت باشد برخی گویند: زبور نام کتابی است که تنها مشتمل بر حکمت عقلی باشد و احکام شرعی در آن نباشد کتاب آن است که مبین احکام شرعی باشد سعیدبن جبیر برخواند و گفت: زبور، توراه و انجیل و قرآن است و ذکر آن است که در آسمان است برخی نیز « و لقد کتبنا فی الزبور » آیت در تفسیر آیت مذکور زبور را بمعنی مزبور (مکتوب) دانند (تاج العروس) زبور نام غالبی مزامیر داود (ع) است شاعر گوید: و بیشتر مردم زُبور گویند (محیط المحیط) کتاب داود را بخصوص زبور نامند و خداوند « مقفرات دارسات مثل آیات الزبور » 4) (مفردات راغب) نام کتاب داود (ع) و این لفظ عبری است (آنندراج) نام کتاب منزل که / گوید: آتینا داود زبورا (قرآن 163 ( بر داود علیه السلام نازل شده (شرفنامهء منیری) نام کتاب حضرت داود علیه السلام است (ترجمان القرآن عادل بن علی ص 54 هروتیز آنرا کلمهء عربی مأخوذ از لهجات جنوبی و بمعنی نوشته داند و گوید بهمین معنی در شعر جاهلیت آمده و فرزدق آنرا جفری گوید: بدیهی است که تصحیفی است در کلمه « دایره المعارف اسلام » (I وLXXXV : بهمین معنی بکار برده است (نقائض نوشتن) قرار گرفته ولی احتمال میرود که ) « زبر » ای از مأخذ یهودی یا مسیحی و شکل آن بدون شک تحت تأثیر ریشهء عربی خلطی در مزمور( 1) عبری یا مزمورهء( 2) سریانی که در میان یهودیان و مسیحیان و حتی در عهد جاهلیت بکار میرفته و سپس 149 ) (حاشیهء برهان قاطع چ معین) بعضی زبور را لغه - بصحف داود اطلاق کرده اند باشد رجوع شود به جفری (صص 148 سریانی و بعضی کتابی میدانند که از آسمان نازل شده و فرق زبور و قرآن را گفته اند که: قرآن مجید دارای حکمت عقلی و احکام شرعی هر دو هست و زبور حکمت عقلی محض است که بر داود نازل شد و هیچ حکم شرعی در آن نبود بعضی مطلق کتاب خدا را که از آسمان نازل شده زبور گویند (مفردات راغب) در کشاف اصطلاحات الفنون آمده: زبور بفتح زای، لفظی است سریانی بمعنی کتاب و تازیان نیز آنرا بهمین معنی استعمال نموده اند حتی در آیات مبارکات کلام الله هم بدین معنی آمده 54 )؛ ای فی الکتب و زبور بر حضرت داود نازل گردید، بطریق آیات / قرآن 52 ) « کل شی ء فعلوه فی الزبر » : چنانکه در این آیت مفصلات لکن آن حضرت یکجا و بین الدفتین مندرجات زبور را بر قوم خویش ابلاغ کرد و بیشتر محتویات این کتاب آسمانی مواعظ و اندرز است و باقی آن مدح و ثنای ایزد متعال میباشد بما هو یستحقه و احکام و نظامات شرعیه در کتاب آسمانی جز آیاتی مخصوصه نباشد بدانکه هر کتابی که بر پیغمبری نازل میشود، از علوم و دانش آن اندازه حاوی است که آن پیغمبر بدان اندازه دارای آن علوم میباشد، و از حکمت الهیه با خبر است، تا چیزی که آن پیغمبر عالم نیست در آن کتاب یافت نشود و کتب آسمانی هر یک را بر دیگری رجحان و افضلیتی هست، بدان میزان که پیغمبر صاحب کتاب را بر سایر پیغمبران افضلیت میباشد از این رو قرآن مجید را بر سایر کتب آسمانی افضلیت همان قدر است که پیغمبر آخرالزمان را بر سایر پیغمبران و اگر کسی گوید: که بین کتب آسمانی افضلیت نیست، گوئیم در حدیث آمده که سورهء فاتحه الکتاب افضل سوره های قرآن است پس وقتی که افضلیت در پاره ای از قرآن بر پارهء دیگر درست و صحیح آمد، معلوم میگردد که من حیث المجموع کلام الله مجید را در افضلیت بر سایر کتب آسمانی، مانعی متصور نیست (از کشاف اصطلاحات الفنون چ استانبول ص 678 ) ابن الندیم آرد: زبور مزامیر داود است مشتمل بر 150 مزمار (از فهرست ابن الندیم) مسعودی آرد: بیشتر اسرائیلیان، استمعثیان و عنانیان که به عدل و توحید قائلند، در تفسیر کتب عبرانی مانند توراه و زبور که 24 کتاب و ترجمهء آنها به عربی است، تنها بر عده ای خاص از اسرائیلیان اعتماد دارند و تفسیرشان را می پسندند ما بیشتر این مترجمان مورد اعتماد را دیده ایم و از آن جمله اند: ابوکثیر یحیی بن زکریا، کاتب طبرانی، و سعیدبن یعقوب فیومی( 3) که خود اشمعثی مذهب و شاگرد ابوکثیر بود و با راس الحالوت در عراق داستانها دارد ترجمه و تفسیر (113- سعید فیومی را بسیاری از اسرائیلیان بر دیگر ترجمه ها رجحان می نهند (از التنبیه والاشراف تألیف مسعودی صص 112 مؤلف کشف الاسرار آرد: زبور نامی است خاصه این کتاب (کتاب داود) را و گفته اند زبور صدو پنجاه سوره است که در آن ذکر حد نه و حکم نه و فریضه نه و حلال و حرام نه (کشف الاسرار و عده الابرار ج 2 ص 768 ) ابوالفتوح رازی آرد: حمزه و بضم زاء، خواندند و دیگر قراء بفتح راء خواندند و در خبر است که داود علیه السلام « و آتینا داود زبورا » را در آیهء « زبور » ، خلف زبور برگرفتی و بصحرا شدی، علمای بنی اسرائیل در پس او ایستادی و مردمان از پس علما ایستادندی و جنیان از پس مردمان بایستادندی و مرغان در هوا پردرپر گستردندی و سایه بر ایشان افکندندی از خوشی آواز داود (تفسیر ابوالفتوح چ 1 ج 2 ص 78 و 79 ) : و بحق تورات و انجیل و زبور و فرقان و بحق محمد که نبی برگزیده است (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 316 ) ای پسر شعر حجت ازبر کن که پر از حکمت است همچو زبور ناصرخسرو خامشی از کلام بیهده به در زبور است این سخن مسطور ناصرخسرو چمن شده ست چو محراب و عندلیب همی زبور خواند داودوار در محرابمعزی گر بر دلم زبور بخوانند نشنود کانجیر مرغش از لب انجیل خوان اوست خاقانی صریر کلک تو در کشف مشکلات جهان چنانکه نغمهء داود در اداء زبور ظهیر فاریابی هر کسی ز آواز خود شد پرغرور لیک این ختم است بر صاحب زبورعطار عیسی پرست را گو، میخوان زبور و انجیل کاینجا رها نکردند، نه مصحف و نه دفتر ؟ (ترجمهء محاسن اصفهان ص 128 ) بحر ضمیر انورت، حقهء دّر مکرمت درج کلام معجزت، لوح زبور مردمی ؟ (از ترجمهء محاسن اصفهان ص 133 (||) اِ) هر کتاب حکمت (منتهی الارب ||) بگفتهء برخی، زبور اسم کتابی است که مخصوص بیان حکمتهای عقلی باشد و بیان احکام شرعی نکند در مقابل کتاب که متضمن احکام شریعت نیز هست، دلیل این سخن آن است که زبور داود (ع) متضمن بیان حکم شرعی نیست (از مفردات راغب ||) هرنبشتهء غلیظ الکتابه را زبور گویند (از مفردات راغب ||) برخی گویند: از میان کتب الهی هر کتاب صعب الوقوف را که بسختی درک شود زبور گویند (از مفردات راغب ||) ملک || فرقه (اقرب الموارد) (محیط المحیط) (المنجد ||) زبور نزد اهل تصوف عبارت است از تجلیات افعال، و تورات عبارت است از تجلیات صفات و اسماء ذاتیه و صفاتیه و قرآن عبارت است از ذات بحث بسیط حق و بودن زبور عبارت از تجلیات صفات افعال، در معنی آن است که آن تفصیل است مرتفاریع فعلیهء اقتداریهء الهیه را و از این رو حضرت داود علیه السلام جانشین حق گردید در این جهان پس به احکام آنچه در زبور بدو وحی رسیده بود ظاهر گردید کوههای بلند را به امر الهی برهروی بازداشتی و آهن را در دست خویش چون موم نرم ساختی و بر انواع مخلوقات حکمرانی کردی سپس پادشاهی را بسلیمان ارثاً واگذار فرمودی علی هذا سلیمان وارث داود و داود وارث مطلق حق بشمار میرفت یا داود انا » و داود از سلیمان افضل بود زیرا حق داود را خلافت بخشید در آغاز امر، و او را بخطاب خود مخصوص داشت و فرمود 38 ) و این مقام سلیمان را بهره و نصیب نشد مگر بعد از استدعا و تمنی وی آنرا بر سبیل / قرآن 26 ) « جعلناک خلیفه فی الارض در دائره - (Mazmur (2) - Muzmura (3 - ( حصر (از کشاف اصطلاحات الفنون) رجوع به کتاب انسان کامل شود ( 1 المعارف اسلام (ذیل زبور) از ترجمهء سعید فیومی نام برده شده است.