زبل

[زِ] (ع اِ) سماد (کود) (متن اللغه) کود حیوانی کودهایی که از مدفوع حیوانات یا دیگر فضولات آنها و یا از خون و استخوان( 1)آنها تهیه شود ابوعلی بن سینا گوید: ماهیت زبلها در اثر اختلاف انواع حیوانات مختلف است بلکه یک حیوان خاص نیز با اختلاف حالات، سرگین او گوناگون میگردد مخصوصاً مدفوع انسان (از قانون چ 1492 م ج 1 ص 170 ) بستانی آرد: زبل حیوانی کودی است که از تخمیر شدهء مدفوع حیوانات تهیه میشود مدفوع حیوانات مخلوطی است از صفراء و دیگر ترشحات معده و روده ها و مقداری آب و مقداری از مواد غذاهای هضم نشده، اندازهء هر یک از اجزاء مذکور در حیوانات مختلف است در دائره المعارف فلاحتی آمده است: کودهای حیوانی یعنی کود طویله و آغل و زاغه نه تنها بزمین قوت میدهد بلکه آنرا اصلاح نیز می کند بنابراین بهترین کود و اساس کود در زراعت است این کود علاوه بر اینکه بر اثر دارا بودن ازت، فسفر، پتاس و آهک، زمین را تقویت میدهد، موجب زندگی موجودات ذره بینی و باکتریهای زنده کنندهء زمین نیز میشود موجودات مزبور کود طویله را تجزیه می کنند یعنی آنرا میسوزانند و از آن گاز زغال تولید می کنند و زمین را ورزیده و بار آمده میسازند کود حیوانی از مدفوعات و آهک ترکیب می یابد و بنابراین جنس آن بسته بوضع خوراک و نوع حیوانات و آهکی که زیر آن ها ریخته شده و نگاهداری کود در کودگاه میباشد مدفوعات حیوانات را بدو دسته تقسیم میکنند: خشک و گرم و مدفوعات تر و سرد بیشتر محتویات مدفوعات در مرحلهء اول قابل جذب نیستند، در صورتی که مواد بول بسهولت حل و جذب میگردند یکی از مواد مهم کود حیوانی آمونیاک است که در مجاورت هوا تجزیه می گردد و وارد هوا میشود، بنابراین در نگاهداری کود مراقبت بیشتری باید نشان داد تا بتوان آمونیاک آنرا حفظ کرد (از دائره المعارف فلاحتی تقی بهرامی: کوت) و رجوع به کوت، کود، ذرق، سرگین، اجتمع عنده زبل » : شود || زبل کنایت از مال و نعمت دنیا آمده گویند « زبل » زبل الطیور، زبل الحمام، زبل الذئب و دیگر ترکیبات رجوع به اساس البلاغهء زمخشری شود ( 1) - بطوریکه از نوشتهء بستانی « الدنیا کالمزبله والذین اطمأنوا الیها کلاب المزابل » « کثیر در دائره المعارف بدست می آید (درتداول عرب) ترکیب کود حیوانی و نباتی را سرگین (سرقین) و کود نباتی (کود سبز) را رکام و کود حیوانی بمعنی اعم را، زبل گویند، کود حیوانی بمعنی اعم شامل: مدفوعات، گوشت و امعاء استخوانها و نیز پشم و پر و موی حیوانات میباشد رجوع به دائره المعارف بستانی: سرگین شود.