زبد

[زَ بَ] (ع اِ) کفک آب و شیر و سیم و جز آن (منتهی الارب) زبد، کفی که بالای آب و جز آن قرار میگیرد و بدین معنی است یعنی همانگونه که آب کف می آورد قلب حداء را بیرون میدهد یعنی همانگونه برای او آسان است (اقرب « الحداء زبد الفوائد » الموارد) کفک آب و شیر (دهار) کف آب و آن اشتر و جز آن (مهذب الاسماء) کفک، کف آب، شیر، سیم، شتر، اسب، دریا، در موردی این مثل آرند که صدق یک خبر پس از مظنون بودن، ؛« صرح المحض عن الزبد » : صابون و جز آن از امثال است که هویدا گردد (تاج العروس) زبد در این مثل، سرشیر، و محض است، شیر خالص زیر سرشیر است و مقصود روشن شدن صدق یک خبر است پس از مظنون بودن (اقرب الموارد) زبد برای آب و جز آب مانند شتر و نقره است و زبد شتر که به هیجان آمده باشد عبارت است از لعاب سفیدی که اطراف دهان او را آلوده میسازد و دریا وقتی زبد می آورد که دارای موج باشد (تاج العروس) کف آب و کف شیر و مثل آن و کف سیم و زر گداخته و آن چرک زر و سیم باشد (غیاث اللغات) : اینهمه چون و چگونه چون زبد برسر دریای بیچون میطپدمولوی || پلیدی حبث (اقرب الموارد) چرک زر و سیم (غیاث) : فاحتمل السیل زبداً( 1) رابیا و 13 ) حریری گوید: آنگاه به سخن نشستیم زُبد سخن را انتخاب / مما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حلیه او متاع زبد مثله (قرآن 17 میکردیم و زَبد آن را بدور میفکندیم زُبَد را که جمع زبده است کنایت از بهترین سخن و زَبَد را کنایت از سخنی که خوبی ندارد آورده است (اقرب الموارد) : از کبد فارغ شدم با روی تو و از زبد صافی شدم در جوی تومولوی بهر آنست امتناع نیک و بد تا ( بجوشد بر سر آرد زر زبدمولوی || چرک وضر (اقرب الموارد) (البستان ||) عرق خوی (از دزی ج 1 ||) اثیر (از دزی ج 1 1) - مؤلف مجمع ) ( ||جوهر عصاره ذات (از دزی ج 1 ص 578 ||) خلاصهء یک کتاب جان کلام مغز مطلب (از دزی ج 1 البحرین زبد را در این آیه بمعنی کفک (رغوه) آورده و راغب در مفردات آن را به معنی چرک و پلیدی نیاورده و در بیان آیهء گوید: الزبد زبد المال « رفا ماالزبد فیذهب جفاء ».