دیس

(پسوند)( 1) صورتی دیگر از دیز، دس، دیسه به معنی گون وش فش (یادداشت مؤلف) همتا و مانند و شبیه و نظیر (برهان) شبیه و مانند (جهانگیری) این لفظ برای تشبیه می آید بمعنی همتا و مثل و مانند (غیاث) این کلمه گاه به صورت مستقل می آید چون : خوش آید ترا از گدایان مکیس که در بذل هستی تو بی شبه و دیس؟ ندارد درگه شاه جهان دیس بگیتی در بجز تمثال سدکیسعمادی و گاه به صورت پسوند و مزید مؤخر چون کلنگ دیس خوردیس فرخاردیس تندیس طاقدیس ماه دیس مهردیس خایه دیس (نوعی قارچ که به تخم مرغ ماند) ترنج دیس (المعجم) مردم دیس (المعجم) و در کلمهء دزندیس نیز هرچند معنی جزء اول (دزن) امروز معلوم نیست ولی مرکب با همین مزید مؤخر می نماید (یادداشت مؤلف) : تخت طاقدیس بودش و او تمام بساخت (مجمل التواریخ) و دارالملک او [ضحاک] بابل بوده اول آنجایگاه سرای بزرگ کرده بود و کلنگ دیس نام نهاد (مجمل التواریخ) و کان بیوارسف ینزل بابل فاتخذها داراً علی هیأه کرکی و سماها، کلنگ دیس (تاریخ سنی ملوک الارض حمزهء اصفهانی) چو تیغ گیرد بهرام دیس شورانگیز چو جام گیرد خورشیدوار زرافشانفرخی یکی خانه کرده ست فرخاردیس که بفروزد از دیدن او روانفرخی در آن آرزوگاه فرخاردیس نکرد آرزو با مقابل( 2) مکیسنظامی دو تندیس از زر برانگیخته ز هر صورتی قالبی ریختهنظامی چه قدر آورد بندهء حوردیس چو زیر قبا دارد اندام پیسسعدی (|| اِ) بشقاب کشیده کشکولی (یادداشت مؤلف ||) رنگ و لون دیز رجوع به دیز شود || بهندی به معنی روز است که بعربی یوم خوانند (برهان) در فارسی هندی روز (ناظم الاطباء ||) بهندی ملک و ولایت را گویند (از برهان) در فارسی هندی ملک و ولایت dares (ناظم الاطباء)( 3 ||) مخفف دیسک (فرهنگ فارسی معین) رجوع به دیسک شود ( 1) - هرن آن را از ریشهء اوستائی نظر، دیده شده) میداند ولی هوبشمان آن را از ریشهء ) drca ،( رؤیت، دیده شده ) drc (نگاه، نظر)، هندی باستانی ارائه) دانسته نیبرگ هر دو وجه مذکور را نقل )awdisin نشان دادن - ارائه)، استی )dis سانسکریت (نشان دادن) اوستا dic ( ساختن) آمده است (حاشیهء برهان چ معین) ( 2 )des شکل، ساختمان)، سغدی )des میکند و می گوید در اوراق مانوی تورفان نقطه، ناحیه جا سهم بهره ایالت، سلطنت) (حاشیهء برهان چ معین) ) desa - ن ل: معامل ( 3) - در سانسکریت.