دلبوث

[دَ لَ] (ع اِ) گیاهی است (منتهی الارب) گیاهی است که عامه آنرا ذنب الفرس نامند (از اقرب الموارد) نوعی از سوسن بری (الفاظ الادویه) سیف الغراب (قاموس) نوعی از سوسن صحرائی است به یونانی، و به عربی سیف الغراب خوانند چه برگ آن به شمشیر می ماند (برهان) نوعی از سوسن بریست و آن معروفست به سیف الغراب و بدان سبب این نام بدان نهاده اند که ورق آن مانند سیف است و بشکل ورق ایرسا بود، اما ورق ایرسا باریکتر و کوچکتر بود و ساق وی مقدار یک گز بود و گل وی سرخ رنگ بود و وی را سقراق میشون خوانند و بعضی ماخوریون خوانند و کسیفیون نیز گویند و اصل وی مانند دو پیاز کوچک بود و زیر یکدیگر، آن که در شیب بود لاغر بود و بالائی فربه بود و در بغداد بسیار بود و در بغداد بیخ آنرا تافوخ خوانند و زنان بغداد جهت فربهی مستعمل کنند (از اختیارات بدیعی) اسم عربی بیخ سوسن صحرائی است مثل دو پیاز که ملاصق هم باشند، و بعد از خشکی بسیار صلب می شود و گلش شبیه به سوسن کبود و سرخ مایل به بنفشی و برگش بسیار کوچکتر از آن و ساقش قریب به ذرعی و ثمرش مستدیر، و منبت آن اراضی معموره و مزارع است (از تحفهء حکیم مؤمن) گیاهی است دارای شاخه های باریک شبیه به برگ سوسن گلایول (فرهنگ فارسی معین) اکسیفیون سوسن احمر دورحوله سنخار قاسغافیون ماخاریون دورخولی کسیقون رجوع به گلایول شود.