دده

[دَ دَ / دِ] (اِ) سبع (دهار) (ترجمان القرآن جرجانی) جانور دشتی بود (اوبهی) درنده جانور درنده دد (برهان) وحش جانور درنده از بهایم مقابل دام (از شرفنامه) چارپایه که درنده باشد مثل شیر و غیره (غیاث) ج، ددگان : معاویه السلمی گفت یا رسول الله دشمن اندر حصار چنان بود که دده اندر سوراخ (ترجمهء طبری بلعمی) عهد و میثاق باز تازه کنیم از سحرگاه تا بوقت نماز باز پدواز خویش بازشویم چون دده باز جنبد از پدوازآغاجی خروشی برآمد ز آتشکده که بر تخت اگر شاه باشد ددهفردوسی بزد نیزه ای بر میان دده که شد سنگ خارا بخون آژدهفردوسی بداغی جگرشان کنی آژده که بخشایش آرد بر ایشان ددهفردوسی بیابان بی آب و راه دده سراپرده ای دید جایی زدهفردوسی بجایی رسیدی که مرغ و دده زنند از پس و پیش تختت ردهفردوسی چه بوی چون ستور و دیو و دده چار میخ اندرین گدای کدهسنائی چو یعقوب دلخستهء غمزده غریوید بسیار با آن دده شمسی (یوسف و زلیخا) نیمهء خم نهاده بر سر او تا دده کم شود شناور اونظامی در مرداری ز گرگ تا شیر کرده ددهء دواشکمی سیرنظامی همان نسبت آدمی تا دده برآن رودها شد یکایک زدهنظامی که یارب که پرورد خواهد ترا کدامین دده خورد خواهد ترانظامی گاه حیوان قاصد خونت شده گه سر خود را بدندان ددهمولوی شیر و خرس و یوز و هر گرگ و دده گردبرگرد تو شب گرد آمدهمولوی از جهاز ابرهه همچون دده آن فقیران عرب منعم شدهمولوی حجر؛ سوراخ دده و خزنده هجهجه؛ بانگ برزدن بر دده حجران؛ سوراخ دده و خزنده جهجهه، بانگ برزدن بر دده تا بازداشته شود جارحه؛ شکاری از مرغ و دده (منتهی الارب) - مرغ و دده؛ پرنده و درنده : بجایی رسیدی که مرغ و دده زنند از بر تخت پیشت ردهفردوسی - مرغ و دام و دده؛ پرنده و چرنده و درنده : شبی قیرگون ماه پنهان شده بخواب اندرون مرغ و دام و ددهفردوسی - دیو و دده؛ مردم وحشی و درندگان : نه مردم شمر بل ز دیو و دده دلی کو نباشد بدرد آزدهفردوسی || بمناسبت، مجسمهء دده مجسمهء وحش تندیس حیوانات درنده : همان چند زرین و سیمین دده ز گوهر بر و چشمشان آزده فردوسی (شاهنامه چ دبیرسیاقی ج 5 ص 2470 ) بی اندازه زرین و سیمین دده درون مشک و بیرون بزر آزدهاسدی ز سیم و ز زر مرغ و پیل و دده بنیرنگ کرده روان بر ردهاسدی || بیابان پر از شکار (لغت محلی شوشتر).