داود

[وو] (اِخ) ابن علی بن داودبن خلف اصفهانی مکنی به ابوسلیمان فقیه ورع صالح فاضل متوفی به سال 270 ه ق و اول فقیهی است که رای و قیاس را برانداخت و تنها کتاب و سنت را در احکام معتبر شمرد و این مذهبی است از مذاهب فقهی و پیروان بسیار دارد که بنام داودیین و اهل ظاهر معروفند (از جمله ابن المغلس فقیه و منصوری ابوالعباس احمدبن محمد بن صالح و ابوسعید الرقی و حسن بن عبیدالنهربانی و ابن الخلال و ابراهیم بن احمدبن الحسن الرباعی و ابوالحسن حیدره و ابوالحسن عبدالعزیزبن احمد اصفهانی و محمد بن حرزی داودبن علی بن داود و ابن جابر ابواسحاق و غیرآنان) ابن الندیم از داود نزدیک صدوپنجاه کتاب در ابواب فقه و جز آن نام میبرد (یادداشت مؤلف) مولد داود بغداد به سال 202 یا 201 و وفات او نیز ببغداد بوده است مدت عمر وی را 64 گفته اند و وفات او را خواندمیر یکجا 269 و جای دیگر 297 گفته است و حمدالله مستوفی نیز متذکر قول اخیر شده و گفته که در 297 بعهد مقتدر خلیفه نماند اما هیچیک استوار نیست و طول حیات وی یعنی 64 سال نیز با هیچیک از سنوات تولد و وفات مذکور سازش ندارد اصل وی را از کاشان نیز نوشته اند و مولدش را کوفه و منشأش را بغداد دانسته و گفته اند که از اسحاق بن راهویه و ابی ثور و اسحاق الحنظلی و پسران ابی شیبه و ابن نمیر و غیرهم سماع دارد و او را از متعصب ترین مردم نسبت به امام شافعی دانسته اند، در زهد و تقوی صاحب مقامات و کمالات و از تألیف دو رساله در مدح امام شافعی یادآوری کرده اند و گفته اند وی یکی از صاحبان تألیف در شروط است کتاب الوصول فی معرفه الاصول و کتاب انذار و اعذار را از جملهء مصنفات وی نام برده اند ابن الندیم گوید کتاب احکام القرآن از اوست ثعلب گفته است عقل داود از علمش فزونتر بود و بگفتهء ابن خلکان وفات وی به سال 270 ه ق در بغداد رخ داده است و در مقبرهء شونیزیه یا سرای خودش مدفون گردیده پسر وی ابوبکر محمد الظاهری صاحب کتاب زهره است در نوادر و ادب و لغت و غرایب عربیه و اشعار بلند و بر همان مذهب پدر رفته و ریاست علم در بغداد باو ختم شده است و گفته اند در مجلس وی چهارصد سبزطیلسان گرد می آمده اند از عقلاء ناس داود ریاست مذهب ظاهریه داشت، مذهبی که بر ظواهر متشابهات قرآنی اکتفا میکرد و پیروان وی نیز بر آن طریقه رفته اند رجوع به داودیه و نیز رجوع به مراجع ذیل شود: روضات الجنات ص 276 و حبیب السیر چ کتابخانهء خیام ج 2 ص 208 و 289 و امتاع الاسماع ص 161 و معالم القربه فی احکام 313 و تاریخ گزیده چ اروپا ص 805 - الحسبه ص 54 و ذکر اخبار اصفهان ج 1 صص 312.