دانق

[نِ / نَ] (معرب، اِ) دانگ که شش یک درهم است (منتهی الارب) (آنندراج) داناق (منتهی الارب) معرب دانگ است (غیاث) معرب دانگ است و شرح آن ضمن بیان معنی مثقال در حرف ثاء مثلثه مذکور گردید (کشاف اصطلاحات الفنون) معرب دانگ و آن چهار تسوج است و بعضی گفته اند چهار قیراط و بعضی گفته اند شش یک مثقال (از بحر الجواهر) چهار طسوج (حاشیهء الجماهر بیرونی ص 49 ) سدس دینار و درهم شش حبه است (مهذب الاسماء) شش حبه و حبه دو شعیره است دانگ شش حبه است (دهار) دو قیراط است دانگ و دانگی معادل است با ده جو یا ده شعیره دانگ سدس مثقال (الجماهر ص 49 ) مقدار هشت حبه یعنی هشت جو میانه است سیوطی گوید دانق دو قیراط و قیراط دو طسوج و طسوج دو حبه و حبه دانهء گندم است (از حاشیهء النقود العربیه ص 46 ) جوالیقی در المعرب گوید دانق بکسر نون معرب است و دو بیت ذیل را شاهد آرد : یا قوم من یعذر من عجرد القاتل المرء علی الدانق لما رأی میزانه شائلا وَ جاه بین الجید و العاتق (المعرب ص 145 ) و نیز مصحح و طابع المعرب در حاشیهء ص 76 بمناسبت شرح ذیل را افزوده است که مفید و روشنگر اختلافی است که در وزن دانق دیده می شود گوید: برخی چون فیروزآبادی در قاموس دانق را شش یک درهم و دیگری هشت یک درهم گوید و سبب این اختلاف اختلاف وزن دراهم است و این اختلاف را عبدالملک بن مروان خلیفهء اموی چون ملاحظه کرد دراهم را هشت و چهار دانگ یافت آنها را گرد آورد و در هم آمیخت و از میانه درهم شش دانگی بحاصل کرد (از حاشیهء المعرب ص 76 ) (حاشیهء ص 37 النقود العربیه) و نیز در حاشیهء همان صفحه توضیح را افزوده است که طسوج یک چهارم دانق است و وزن آن دو گندم باشد ج، دوانق (النقودالعربیه) ج، دوانیق (مهذب الاسماء) (النقود العربیه) دانق سدس الدرهم معرب دانگ بالفارسیه و هو عند الیونان حبه خرنوب و الدانق الاسلامی حبتا خرنوب و ثلثا حبه خرنوب لان الدراهم الاسلامی ست عشره خرنوب (اقرب الموارد) از مجموع اقاویل فوق معلوم میگردد که دانق معرب دانگ است و آن هم مبین نسبت دراهم و هم مبین وزن دراهم است رجوع به دانگ و رجوع به کتاب النقودالعربیه شود || شش یک سدس (زمخشری) دانگ رجوع به دانگ شود.