ابوعلی

[اَ عَ] (اِخ) سیاه. یکی از شیوخ تصوف باواخر مائهء چهارم و اوائل مائهء پنجم. او از مردم مرو بود و صحبت ابوالعباس قصاب آملی و احمدبن نصر و ابوعلی دقاق دریافته بود. پیش از توبه دهقنت ورزیدی و امّی بود و نوشتن و خواندن نمیدانست. گویند: روزی مفتی مرو امام ابوعلی، فتوائی کرد دهقانی را، دهقان آن فتوی بستد و بخانه می شد در راه بوعلی سیاه وی را بدید و گفت کاغذ فتوای بامام باز بر و بگوی در آن خطائی فاحش افتاده است مرد فتوی بأمام برد و او در فتوی خویش بار دیگر نظر بلیغ کرد و خطای خویش دریافت و درست کرد و از دهقان پرسید که شیخ این فتوی بخواند گفت نه چه او عامی باشد و سوادخوانی نداند امام برخاست و بنزد ابوعلی شد و بر پای او افتاد و دستش ببوسید و گفت اگر این بوعلی نبودی این بوعلی از دوزخ رهائی نیافتی. وقتی مریدی از او بسفر تجارت می شد نزد شیخ شد و وصیتی درخواست شیخ گفت با کم از خویش انبازی مکن و با نودولتان مپیوند و از شکم خوارگان بپرهیز. وفات شیخ در شعبان سال 424 ه . ق. بمرو بود و هم بمرو مدفون است و گور وی مزار بود. رجوع به نفحات الانس و تاریخ یافعی و نامهء دانشوران ج 3 ص 137 شود.