خمر

[خَ] (ع اِ) شراب می آب انگور که مسکر بود( 1) (ناظم الاطباء) باده مُل مدام عقار قهوه قرقف راح تریاق نبیذ سویق رحیق بگماز راف ام زنبق سَ کَر طلاء عصیر ناطل حانیه شَمول کمیت سلاف صهباء( 2) (یادداشت بخط مؤلف) : یا ایها 5) مثل الجنه التی / الذین آمنوا اِنما الخمر و المیسر والانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون (قرآن 90 47 ) و دخل معه / وعد المتقون فیها انهار من ماء غیر آسن و انهار من لبن لم یتغیر طعمه و انهار من خمر لذه للشاربین (قرآن 15 السجن فتیان قال احدهما انّی ارانی اعصر خمراً و قال الَاخَر انی ارانی احمل فوق رأسی خبزاً تأکل الطیر منه نبّئنا بتأویله اِنا نریک من 12 ) لذت انهار خمر اوست ما را بیحساب راحت ارواح لطف اوست ما را بی محن منوچهری بشهر غزنی از / المحسنین (قرآن 36 مرد و زن نماند دو تن که یک زمان بود از خمر شوق او هشیار (از تاریخ بیهقی) تو ای بی خرد گر خود از جهل مستی چه بایدت بس خمر و رنج خمارشناصرخسرو ز خمر تن چو تو خرمست گشته شاید که خویشتن بکشیم از تو ما که هشیاریم ناصرخسرو خمر مثلهای کتاب خدایناصرخسرو خمر کلمات او بر راووق نقد و ارشاد پدر صفا یافته (ترجمهء تاریخ یمینی) و راه تظاهر بخمر و رمز محظورات شرع بربست (ترجمهء تاریخ یمینی) روان خمر و چنگ اوفتاده نگون سعدی (بوستان) خم آبستن خمر نه ماهه بود در آن فتنه دختر بیفکند رود سعدی (بوستان) شرط است جفا کشیدن از یار خمرست و خمار و گلبن و خار سعدی (طیبات) هرجا گلست خارست و با خمر خمارست (گلستان سعدی ||) هرچه مسکر بود زیرا زمانی که آیهء تحریم خمر در مدینه نازل شد شراب انگوری در مدینه نبود بلکه شراب خرما بود (ناظم الاطباء ||) تمر هندی (یادداشت بخط مؤلف) -امثال: ما گاه مذکر و « خمر » هو بخل و لا خمر؛ نه سرکه است و نه شراب کنایه از اینکه نه خیری در اوست نه شری ( 1) - در زبان عرب گاه مؤنث می آید ( 2) - در صبح الاعشی آمده است: خمر از عصیر عنب گرفته میشود و به نص قرآن محرم است اما ابوحنیفه برای تداوی و رفع عطش شدید آن را مباح دانسته شافعی می گوید: شرب خمر مباح نیست جز برای فروبردن لقمه ای که گلو گرفته است و شارب خمر باتفاق آراء باید حد خورد برای خمر اسماء کثیره است به اعتبار احوال مختلف: آن را خمر می گویند ای تطول مدتها فیه و غیر « تعاقر الدن » و عقار می نامند زیرا « تحتمی الحسد » آن را حمیا می گویند زیرا « تخمر العقل؛ ای تغطیه » زیرا 146 - از اینها اسامی دیگر که از صد اسم تجاوز می کند رجوع شود به صبح الاعشی صص 144.