خمان

[خُ] (ع اِ) گیاهی است دارویی دارای دو قسم: صغیر و کبیر قسم صغیر را آقطی گویند (ناظم الاطباء) لغت نبطی است و به یونانی آقطی نامند نباتی است صغیر و کبیر کبیر آن شبیه به درخت است و شاخهای او مایل بسفیدی شبیه به نی و مستدیر و برگش مثل برگ گردکان و از آن کوچکتر و ثقیل الرائحه و در هر شاخی از سه عدد تا پنج عدد و بر هر شاخی قبه ای و گلش سفید و ثمرش شبیه به حبه الخضراء و بنفش مایل به سیاهی و در شکل مانند خوشهء محلل و خمان صغیر شبیه به گیاه و ساقش مربع و پرگره و برگش شبیه به برگ بادام از هر گرهی ثمری ظاهر (از تحفهء حکیم مؤمن) رجوع به اختیارات بدیعی شود در برهان قاطع آمده: در عربی دوایی است و آن دو نوع می باشد: کوچک و بزرگ کوچک را به یونانی خاماءاقطی خوانند و آن درخت بل است و بل میوه ای است در هندوستان و بزرگ آن را سنبوقه گویند، مجفف و محلل باشد.