خرم آباد

[خُرْ رَ] (اِخ) شهرستان خرم آباد یا منطقهء لرستان، یکی از شهرستانهای مهم استان ششم کشور بوده و خلاصهء مشخصات آن بشرح زیر است: حدود: از شمال به شهرستان نهاوند، از شمال خاوری بشهرستان بروجرد، از خاور برودخانهء سزار و آب دورود مخمل کوه، از جنوب خاور برودخانهء صیمره و کبیرکوه، از باختر برودخانهء صیمره و شهرستان کرمانشاه، از شمال باختر به بخش هرسین کرمانشاه موقعیت طبیعی: بطور کلی منطقهء شهرستان خرم آباد یک منطقهء کامل کوهستانی است که جهت رشته های متعدد و متوالی آن از شمال باختر بجنوب خاوری کشیده شده، کوهها اکثر در موازات هم واقعند و جلگه های کوچکی بین کوههای مذکور بوجود آمده که در برخی نقاط وسعت آنها زیاد و در بعضی نقاط کم است در دره و دامنهء کوههای مذکور چشمه سارهای متعدد و پرآبی وجود دارد آب و هوا: هوای قسمتی از منطقهء شهرستان (بخشهای طرحان، چگنی، ملاوی، الوارپاپی) گرمسیر و قسمت دیگر (بخشهای زاغه، چقلوندی، سلسله، دلفان) سردسیر و منطقهء بخشهای ویسیان و حومه معتدل است آبادیهای این شهرستان از رودخانه، قنوات و چشمه سارها مشروب میگردد ارتفاعات: مرتفعترین کوه های شهرستان عبارتند از کوه گرون، پونه، دیمله، سیاه کمر یا مخمل کوه، اشترمل، چقادزدان، بزکن، سرخه کوه، مهراب کوه، مشکین کوه، سفیدکوه، کوه وراز، ملاتخت، گیالان، هشتادپهلو، بهشت کوه و کوه طاف است رودخانه: سه رودخانهء مهم در منطقهء لرستان جریان دارد که کلیهء رودهای کوچک و جویبارها به آن سه رودخانه منتهی میشوند و عبارتند از: 1 - رودخانهء صیمره، شعب متعدد آن از بخشهای چقلوندی، هرو، سلسله، دلفان، طرهان، چگنی، خرم آباد سرچشمه گرفته به این رودخانه منتهی میگردند که مهمترین آنها رودخانهء کشکان است 2 - رودخانهء زال، جویبارهای قسمت گرمسیری لرستان وارد آن میشود 3 - رودخانهء مزار و دز، کلیهء جویبارهای خاوری لرستان حدود سیلاخور، پاپی، سگوند، زاغه وارد این رودخانه می شوند رودهای مذکور سیلابی اند و بمحض نزول باران عبور از آنها مشکل میشود چون در عمق زیادی جریان دارند تاکنون استفادهء قابل ملاحظه ای از آنها بعمل نیامده ولی چنانچه در برخی نقاط سدبندی شود استفادهء شایانی خواهند داشت سازمان اداری: شهرستان خرم آباد از 11 بخش بنام ویسیان، ملاوی، الوار گرمسیری، پاپی، زاغه، چقلوندی، سلسله، دلفان، طرهان، چگنی و بخش حومه تشکیل شده، جمع قراء و قصبات آن 1130 و جمعیت آن در حدود 259 هزار نفر است مذهب ساکنین شهرستان شیعهء اثناعشری است و زبان مادری دهستانهای بیرالوند، حسنوند، دلفان، لکی و فارسی و سایر بخشها و دهستانها لری است ریشهء اصلی زبان لکی و لری فارسی میباشد و اکثر سکنه بفارسی تکلم می نمایند محصولات: محصولات عمدهء شهرستان عبارتست از غلات، صیفی، حبوبات، توتون، میوه معادن: در قسمت جنوب خاوری منطقه بویژه کوهستان منطقهء پاپی معادنی از قبیل ذغال سنگ، قیر، گوگرد، سرب، مومیایی و نفت وجود دارد بعلاوه در قسمت شمالی لرستان معادن سرب و مس دیده شده همچنین در حومهء شهر و بخش طرهان علائم معدن نفت موجود است و در اغلب نقاط معادن نمک و گچ نیز وجود دارد و در بعضی نقاط جهت مصرف حمل و استخراج میشود شغل زنان عشایر: بافتن قالیچه و جاجیم و سیاه چادر و طناب راههای شوسه بشرح زیر است و همه از خرم آباد منشعب میگردد: خرم آباد به بروجرد، شوسهء خرم آباد به اندیمشک، خرم آباد به هرسین و کرمانشاه، خرم آباد به کوهدشت، خرم آباد به بروجرد از ( چقلوندی (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 6.