حیله

[لَ] (ع اِ) حیله. حذاقت و جودت نظر. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). || قدرت بر تصرف. (منتهی الارب). نظر و قدرت بر تصرف و توانائی. (ناظم الاطباء). ج، حِوَل، حِیَل، حیلات. (منتهی الارب). || چاره :
چون غدر کرد حیله نماندم جز آن کزو
فریادخواه سوی نبی مصطفی شدم.
ناصرخسرو.
ترا که مار گزیده ست حیله تریاقست
ز ما بخواه گمان چون بری که ما ماریم.
ناصرخسرو.
|| افسون. فسون. مکر. فریب. نیرنگ. خدعه. کید. ترفند. (یادداشت مرحوم دهخدا). زرق. دلغم.
- حیله انداختن؛ حیله کردن :
گر ز پا افتاده ام زنهار دست از من مدار
حیله در صیدم میندازی که بسمل گشته ام.
نادم (از آنندراج).
- حیله باز؛ مکار. (آنندراج).
- حیله بازی؛ مکاری.
- حیله پژوه؛ حیله پیشه.
- حیله ساز؛ مکار. حیله گر :
گر ستدندش ز من ای حیله ساز
با چو تو صیدی به من آرند باز.نظامی.
دو سوراخ چون روبه حیله ساز
یکی سوی شهوت یکی سوی آز.نظامی.
-حیله سازی؛ مکر. خدعه.
- حیله کردن؛ حیله انداختن :
حیله کرد انسان و حیله ش دام بود
آنکه جان پنداشت خون آشام بود.مولوی.
حیله کردند آمدند ایشان بشیر
کز وظیفه ما ترا داریم سیر.مولوی.
- حیله گر؛ محتال. مکار :
بحث عقل است این چه عقل ای حیله گر
تا ضعیفی ره برد آنجا مگر.مولوی.
-حیله گری؛ حیله سازی :
گویند که دوش شحنگان تتری
دزدی بگرفتند بصد حیله گری.سعدی.
-حیله ور؛ محیل. حیله گر. حیلت ساز.