آزادگی

[دَ / دِ] (حامص) حریت. جوانمردی. اصالت. نجابت. شرافت. مُرُوّت. مکرمت. (دستوراللغه). وارستگی. مردمی :
همه آزادگی و همت تو
قهر کرده ست مر کیانا را.
خسروانی یا خسروی.
ابوالمظفر شاه چغانیان که برید
به تیز دشنهء آزادگی گلوی سؤال.منجیک.
بداد و دهش دل توانگر کنید
از آزادگی بر سر افسر کنید.فردوسی.
بزرگان گنج سیم و زر گوالند
تو از آزادگی مردم گوالی.طیان مرغزی.
به آزادگی از همه شهریاران
پدیدار همچون یقین از گمانی.فرخی.
اینت آزادگی و بارخدائی و کرم
اینت احسانی کآن را نه کران است و نه مر.
فرخی.
ای صورت تو بر فلک رادی آفتاب
ای عادت تو بر تن آزادگی روان.فرخی.
نشان کریمیّ و آزادگی
برآوردن مردم ممتحن
به آزادمردیّ و آزادگی
تو کس دیده ای درخور خویشتن؟
از آزادگان هرکه او پیشتر
بشکر تو دارد زبان مرتهن...فرخی.
آزادگی آموخته زو طریق
رادی گرفته زو رسوم و سنن
وآزادگان را برکشیده ز چاه
چاهی که پایانش نیابد رسن.فرخی.
ای به آزادگیّ و نیک خوئی
نه عجم دیده چون تو و نه عرب.فرخی.
تو را بمردی و آزادگی میان سپاه
هزار نام بدیع است و صدهزار لقب.فرخی.
ای خوی تو خجسته و رای تو چون تو راست
دائم تو را بفضل و به آزادگی هواست.
فرخی.
بعلم و عدل و به آزادگیّ و نیکخوئی
مؤیّد است و موفق مقدم است و امام.
فرخی.
ملک چنانکه ز آزادگی سزید گزید
ز آهوان چو نگاری ز بتکدهء فرخار.فرخی.
بدین کریمی و آزادگی که داند بود
مگر امیر نکوسیرت نکوکردار.فرخی.
ای بحرّی و به آزادگی از خلق پدید
چون گلستان شکفته ز سیه شورستان.
فرخی.
همه پادشاهان همی زو زنند
بشاهیّ و آزادگی داستان.فرخی.
دانش و آزادگیّ و دین و مروت
این همه را خادم درم نتوان کرد.عنصری.
هزار سال همیدون بزی بپیروزی
بمردمیّ و به آزادگیّ و نیک خوی.
منوچهری.
خوی بد اندر ره آزادگی
قید دو دست و غل بر گردنست.
ناصرخسرو.
در ره آزادگیست قول وی و فعل وی
پاک ز تزویر و زرق دور ز تلبیس و بند.
سوزنی.
طریق صدق بیاموز ز آب صاف ای دل
براستی طلب آزادگی ز سرو چمن.حافظ.
سر به آزادگی از خلق برآرم چون سرو
گر دهد دست که دامن ز جهان درچینم.
حافظ.
|| آسایش. آسودگی. شادی :
هست خلّت عین کارافتادگی
گر خلیلی کم طلب آزادگی.عطار.
- آزادگی کردن؛ جوانمردی نمودن :
نه جز آزادگی کردن ترا کاری همی بینم.
فرخی.
بر ظن نیکو قصد کردم بدو
آزادگی کرد و وفا کرد ظن.فرخی.
- آزادگی نمودن؛ ابراز، اظهار و اعلام آزادگی :
آزاده برکشیدن و رادان رسوم اوست
وآزادگی نمودن و رادی شعار او.فرخی.
زآزادگی نمودن کردارهای نیک
آزادگان بشکر تو گشتند مرتهن.فرخی.
- امثال: آزادگی و طمع بهم ناید.ناصرخسرو.