حسن

[حَ سَ] (اِخ) ابن علی بن ابی طالب هاشمی قرشی. امام دوم شیعهء اثنا عشری است و پنجم خلفای راشدین از نظر سنیان و چهارمین از پنج تن آل عباست. در مدینه بسال سوم هجرت از فاطمه (س) دختر پیغمبر بزاد و بزرگترین فرزندان وی بود، و پس از قتل پدرش علی (ع) در 40 ه . ق. مردم عراق با وی بیعت کردند و برای ادامهء جنگ پدر با معاویه به طرف شام حرکت کرد و در «مسکن» از نواحی انبار با لشکر معاویه روبرو شد، پس با معاویه وارد مذاکره شد و چون معاویه شرایط وی را پذیرفت حسن در بیت المقدس از خلافت استعفا کرد و این سال (41 ه . ق.) را بدین سبب «عام الجماعه» خوانند. پس حسن به مدینه گوشه نشینی گزید و همانجا در سال 50 ه . ق. درگذشت و یا مخفیانه با زهر کشته شد. وی یازده پسر و یک دختر داشت و سیدان حسنی بدو منسوب هستند. (تهذیب التهذیب ابن حجر ج2 ص295) (الاصابه ج2 ص11 قسم اول حرف حاء). شرح احوال حسن (ع) و مخصوصاً داستان صلح وی با معاویه را کتابهای جداگانه نگاشته اند. شیعیان به حسن لقب شبر و به برادرش حسین بن علی لقب شبیر داده اند :
من با تو نیم که شرم دارم
از فاطمه و شبیر و شبر.ناصرخسرو.
چه گوئی به محشر اگر پرسدت
برآن عهد محکم شبر یا شبیر.ناصرخسرو.
رجوع به شبر شود.