حریم
[حَ] (ع ص) بازداشت کرده و حرام کرده شده که مس آن جائز نیست. چیزی که حرام باشد. چیزی که حرام باشد و دست بدان نتوان کرد. || چیزی که آنرا حمایت کنند و جنگ کنند بر آن. || (اِ) شریک. انباز. || جامهء مُحرِم. || جامه ای که محرمان برکندندی و باز آنرا نپوشیدندی در حرم. || حُرمت. آبروی مردم. || گرداگرد حوض و چاه. پیرامون. پیرامن. (محمودبن عمر ربنجنی). گرداگرد. دور. دوروبر. حوالی. اطراف :
در زبان حجت از فر حریم ذوالفقار
شعر در معنی بسان عنبر سارا شود.
ناصرخسرو.
حرم آل رسول است ترا جای که هیچ
دیو را راه نبوده ست در آن شهره حریم.
ناصرخسرو.
بازگو تا چگونه داشته ای
حرمت آن بزرگوار حریم.ناصرخسرو.
شیرمردان به حریمش سگ کهفند همه
اینت شیران که مدد ز آتش هیجا بینند.
خاقانی.
این کعبه را که سد سکندر حریم اوست
خضر خلیل مرتبه بنیان تازه کرد.خاقانی.
هر کبوتر کز حریم کعبهء جان آمده
زیر پرش نامهء توفیق پنهان دیده اند.خاقانی.
امسال بین که رفتم زی مکهء مکارم
دیدم حریم حرمت کعبه در او مجاور.
خاقانی.
منزل تردامنان نبود حریم کوی دوست
هرکه نبود پاکدامن در حرم نامحرم است.
فیضی دکنی.
- حریم بئر یا حریم البئر؛ پیرامن چاه. پیرامون چاه. گرداگرد چاه. سرچاه. کنار چاه. کنارهء چاه.
- حریم حوض؛ گرداگرد حوض. (دهار).
- حریم دار؛ پیرامون خانه از حقوق و مرافق آن. آنچه نسبت بخانه و چاه داشته باشد از حقوق. مقابل متن، و آن آن مقدار از زمین است که تنها مالک خانه را در آن حقوق خاص است: این خانه متناً و حریماً هزار گز است. اص این کلمه را بحریم چاه و اطراف آن اطلاق میکرده اند و سپس جای ممنوع و منهی التقرب را بدین نام نامیدند. (معجم البلدان).
-حریم شهر؛ گرداگرد شهر(1).
|| کسانی که عرفاً عرض شخص بشمار میروند. (فقه).
- در حریم؛ در کنف. در حمایت :
در حریم خانهء پیغمبرت
مرمرا از تست در دو جهان نعیم.
ناصرخسرو.
فریاد یافتم ز جفا و دهای دیو
چون در حریم و قصر امام الوری شدم.
ناصرخسرو.
شراب حکمت شرعی خورید اندر حریم دین
که محرومند از این عشرت هوس گویان یونانی.
سنائی.
و جباران کامکار در حریم روزگار او امان طلبیدند. (کلیله و دمنه).
نمانده در حریم پادشائی
وشاقی جز غلامان سرائی.
نظامی (خسرو و شیرین چ وحید ص356).
وانکه در مأمن و انصاف و حریم عدلش
گرگ را با بره چون وامق و عذرا بینی.
اثیر اومانی.
|| در بیت ذیل خاقانی از حریم ملک و مملکت اراده کرده است :
در ابخازیان اینک گشاده
حریم رومیان آنک مهیا.خاقانی.
(1) - Abord d'une maison, d'un jardin. atc.
در زبان حجت از فر حریم ذوالفقار
شعر در معنی بسان عنبر سارا شود.
ناصرخسرو.
حرم آل رسول است ترا جای که هیچ
دیو را راه نبوده ست در آن شهره حریم.
ناصرخسرو.
بازگو تا چگونه داشته ای
حرمت آن بزرگوار حریم.ناصرخسرو.
شیرمردان به حریمش سگ کهفند همه
اینت شیران که مدد ز آتش هیجا بینند.
خاقانی.
این کعبه را که سد سکندر حریم اوست
خضر خلیل مرتبه بنیان تازه کرد.خاقانی.
هر کبوتر کز حریم کعبهء جان آمده
زیر پرش نامهء توفیق پنهان دیده اند.خاقانی.
امسال بین که رفتم زی مکهء مکارم
دیدم حریم حرمت کعبه در او مجاور.
خاقانی.
منزل تردامنان نبود حریم کوی دوست
هرکه نبود پاکدامن در حرم نامحرم است.
فیضی دکنی.
- حریم بئر یا حریم البئر؛ پیرامن چاه. پیرامون چاه. گرداگرد چاه. سرچاه. کنار چاه. کنارهء چاه.
- حریم حوض؛ گرداگرد حوض. (دهار).
- حریم دار؛ پیرامون خانه از حقوق و مرافق آن. آنچه نسبت بخانه و چاه داشته باشد از حقوق. مقابل متن، و آن آن مقدار از زمین است که تنها مالک خانه را در آن حقوق خاص است: این خانه متناً و حریماً هزار گز است. اص این کلمه را بحریم چاه و اطراف آن اطلاق میکرده اند و سپس جای ممنوع و منهی التقرب را بدین نام نامیدند. (معجم البلدان).
-حریم شهر؛ گرداگرد شهر(1).
|| کسانی که عرفاً عرض شخص بشمار میروند. (فقه).
- در حریم؛ در کنف. در حمایت :
در حریم خانهء پیغمبرت
مرمرا از تست در دو جهان نعیم.
ناصرخسرو.
فریاد یافتم ز جفا و دهای دیو
چون در حریم و قصر امام الوری شدم.
ناصرخسرو.
شراب حکمت شرعی خورید اندر حریم دین
که محرومند از این عشرت هوس گویان یونانی.
سنائی.
و جباران کامکار در حریم روزگار او امان طلبیدند. (کلیله و دمنه).
نمانده در حریم پادشائی
وشاقی جز غلامان سرائی.
نظامی (خسرو و شیرین چ وحید ص356).
وانکه در مأمن و انصاف و حریم عدلش
گرگ را با بره چون وامق و عذرا بینی.
اثیر اومانی.
|| در بیت ذیل خاقانی از حریم ملک و مملکت اراده کرده است :
در ابخازیان اینک گشاده
حریم رومیان آنک مهیا.خاقانی.
(1) - Abord d'une maison, d'un jardin. atc.
قافیه‌یاب برای اندروید
با خرید نسخه اندرویدی قافیه‌یاب از فروشگاه‌های زیر از این پروژه حمایت کنید:
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
نرم‌افزار فرهنگ عروضی
گنجور
گنجور مجموعه‌ای ارزشمند از سروده‌ها و سخن‌رانی‌های شاعران پارسی‌گوی است که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. برای مشاهده وب‌سایت گنجور اینجا کلیک کنید.
دریای سخن
نرم‌افزار دریای سخن کتابخانه‌ای بزرگ و ارزشمند از اشعار و سخنان شاعران گرانقدر ادب فارسی است که به حضور دوستداران شعر و ادب تقدیم می‌داریم.