حراقه

[حَرْ را قَ] (ع اِ) جای سیاه زغال گران و گچ گران. || نوعی از کشتی ها که به وی نفت اندازی کنند بسوی دشمن. ج، حَرّاقات. (منتهی الارب). نوعی از کشتی که بدان در دریا بسوی دشمن آتش افکنند. نوعی کشتی. کشتیهای جنگی انواع بوده است، «شونه» که بزرگ و دارای برجها بود، و «حراقه» که دارای منجنیق بود برای پرتاب نفت سوزان بسوی دشمن و آن منجنیق «عراده» خوانده میشد و «طراده» کشتیی بود کوچک و سریع السیر. (تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ج1 ص161) :
آتشین حراقه برده گرمی از حراق چرخ
لیک بر قبه شررها از دهان انگیخته.
خاقانی.
امیرالمؤمنین الطایع در حراقه در روی دجله بتعزیت او تجشم فرمود. (ترجمهء تاریخ یمینی نسخهء خطی ص285). || ظرفی که نور در آن منعکس گردد. حراقهء چینی (صینی) :
تو گفتی گرد زنگار است بر حراقهء چینی
تو گفتی موی سنجاب است بر فیروزه گون دیبا.
فرخی.
آب گوئی در چمن حراقهء چینی شده ست
کاندرو چشم جهان بین از صور بندد خیال.
معزی.
صیقلی دیده کجا روشن کند حراقه را
باغ و مرغابی به آن گونه ست بر روی غدیر.
معزی.
ای بگه امتحان ز آتش شمشیر تو
گنبد حراقه رنگ سوخته حراقه وار.خاقانی.
پس بفرمود تا آنجا که طوطی بود چراغی در زیر طشتی نهادند و حراقه ای چند از دیوارها درآویخت و بر بالای طارم دست آسی به حرکات مختلف میگردانید و بادبیزنی و پرویزنی بیاورد و آب بر بادبیزن میفشاند از بادبیزن و پرویزن بر مثال باد و باران می آمد و هر ساعت چراغ دان از زیر طشت بیرون گرفتندی و در محازات سطوح اجرام حراقه ها بداشتی تا شعاع چراغ از صفحات حراقه ها منعکس میشد بر مثال برق و درخش. (سندبادنامهء فارسی ص96). و بعربی چنین آمده است: فامرت الجاریه ان تغطی سماءالدار بباریه ففعلت و جعلت المرآه تلوح وجه السراج فخیل الدره انه برق. (سندبادنامهء عربی ص356).
|| آلتی ناری که ظاهراً برای آتش بازی و نفت اندازی بکار میرفته است :
چون همی حراقه جنبانید او
می گشادند اهل هنگامه گلو.مولوی.
|| شمشیر بران. || لحنی در حُراقه. (منتهی الارب). چیزی که آتش در آن زود میگیرد. آتش زنه. سنگ چخماق :
دلش حراقهء آتش زنی داشت
وز آن آتش سر دودافکنی داشت.نظامی.
و رسن یکتای دلو چون پنبه بر حراقهء چرخ دوتا بیفروخت. (تاج المآثر).