چربک

[چُ بَ] (اِ) دروغ راست مانند باشد که در حق کسی گویند. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج) (جهانگیری) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام) :
هفتادساله گشتی توحید و زهد گوی
مفروش دین به چربک و سالوس و ریو و رنگ.
سوزنی.
تبارک الله چندین سوابق خدمت
شود به چربک و تضریب مفسدی بر باد.
کمال الدین اسماعیل (از انجمن آرا).
|| سخنی را گفته اند که از زبان دشمن بعنوان ظرافت و مسخرگی و خوش طبعی و طنز و سعایت نقل کنند تا فساد زیاده گردد. (برهان) (ناظم الاطباء). طنز و سخریه. (انجمن آرا) (آنندراج) (جهانگیری) (فرهنگ نظام). شوخی. متلک :
او همی گفت این بفرمانِ خداست
این به چربک ها نخواهد گشت کاست.
مولوی.
هرچه او درخواست از نان و سبوس
چربکی میگفت و میکردش فسوس.مولوی.
بی گمان موش دژم را چربک آید بر پلنگ
بی سخن کبک دری را خنده آید بر عقاب.
علی فرقدی (از انجمن آرا).
|| افترا و تهمت. (برهان) (ناظم الاطباء) :
ور حدیث غار گوئی نیست این فضل و نه فخر
حجت آور پیش من چربک میار ای ناصبی.
ناصرخسرو.
عیش من زین افترا تلخی گرفت و تو هنوز
چربک او همچنان چون جان شیرین میخری.
انوری.
مرا بچربک صاحب غرض ز بیخ مکن
که من بباغ فصاحت درخت بارورم.
ظهیر فاریابی.
|| طنازی. || مسخرگی. (برهان) (ناظم الاطباء). || خجلت و انفعال. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج) (جهانگیری) (ناظم الاطباء) :
هر دم بدولت شرف خاکپای تو
دور سپهر چربک تاج کیان دهد.
ذوالفقار شیروانی (از انجمن آرا).
|| لغز و چیستان. (برهان) (ناظم الاطباء). چیستان که بتازی لغز گویند. (انجمن آرا) (آنندراج). چیستان باشد و آنرا بتازی لغز نامند. (جهانگیری). بمعنی چیستان که بعربی لغز گویند و به هندی «پهیلی» نامند. (غیاث) :
نر و ماده چنان چون دوست با دوست(1)
بسی مرموز چربک گفته در پوست.
خسرو دهلوی (از انجمن آرا).
(1) - ن ل: نر و ماده بهم چون دوست با دوست.