ابوزکریا

معنی ابوزکریا
[اَ زَ کَ ری یا] (اِخ) یحیی بن عبدالوهاب بن الامام ابی عبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی بن منده بن الولیدبن منده بن بطه بن استنداربن چهاربخت بن فیروزان عبدی اصفهانی، و اسم منده ابراهیم و منده لقب او بود و بعضی گفته اند نام استندار فیروزان بوده است. یکی از مشاهیر حُفّاظ و مبرّزین اصحاب حدیث بود و کنیتهای پدر و اجداد ابوزکریا این است: ابوعمروبن ابی عبدالله بن ابی محمد بن ابی یعقوب. و بقول ابن خلکان ابوزکریا محدث بن محدث بن محدث بن محدث بن محدث بن محدث است. وی مردی جلیل القدر، وافرالفضل، واسع الراویه، ثقه، حافظ، فاضل، مکثر، صدوق، کثیرالتصانیف، حَسَن السیره، بعیدالتکلف و یگانهء خاندان بروزگار خویش بود. و او را تخریجهاست خود و شیوخ اصفهان را. و از ابوبکر محمد بن عبدالله بن زید الضبی و ابوطاهر محمد بن احمدبن محمد بن عبدالرحیم الکاتب و ابومنصور محمد بن عبدالله بن فضلویهء اصفهانی و از پدر خود ابوعمرو و از عم خویش ابوالحسن عبیدالله و از ابوالقاسم عبدالرحمن و از ابوالعباس احمدبن محمد بن احمدبن النعمان القضاعی و ابوعبدالله محمد بن علی بن محمد الجصاص و ابوبکر محمد بن علی بن الحسین الجوزدانی و ابوطاهر احمدبن محمود ثقفی استماع روایت کرد. و در نیشابور از ابوبکر احمدبن منصوربن خلف المقری و ابوبکر احمدبن منصور بیهقی و به همدان از ابوبکر محمد بن عبدالرحمن بن محمد نهاوندی و در بصره از ابوالقاسم ابراهیم بن محمد بن احمد الشاهد و عبدالله بن الحسین السعدانی و جماعتی بسیار جز آنان اخذ حدیث کرد، و به تصنیف تاریخ اصفهان و جموع دیگر پرداخت و آنگاه که به حج میشد در بغداد بجامع منصور املاء حدیث کرد و شیوخ بغداد از جمله ابوالفضل محمد بن ناصر و عبدالقادربن ابی صالح جبلی و ابومحمد عبدالله بن احمدبن احمدبن احمدبن خشاب نحوی و مردم بسیار دیگر بنوشتند. ابوالبرکات عبدالوهاب بن المبارک الانماطی الحافظ و ابوالحسن علی بن ابی تراب الرنکوی الخیاط البغدادی و ابوطاهر یحیی بن عبدالغفاربن الصباغ و ابوالفضل محمد بن هبه اللهبن العلاء الحافظ و جماعت کثیره ای دیگر از وی روایت کنند. و حافظ بن السمعانی در کتاب الذیل ذکر او کرده و گوید برای من از جمیع مسموعات خویش اجازت نوشت و باز ابن السمعانی گوید از عقیدهء او نسبت به ابوالقاسم اسماعیل بن محمد حافظ پرسیدم او را بستود و گفت او اهل حفظ و معرفت و درایت است. و هم حافظ بن السمعانی گوید از ابوبکر محمد بن ابی نصربن محمد الکفتوانی الحافظ شنیدم که میگفت: خاندان ابن منده از یحیی آغاز شد و به یحیی انجام یافت. و حافظ عبدالغافر الفارسی در سیاق ذیل تاریخ نیشابور گوید: یحیی بن عبدالوهاب بن منده مردی فاضل از خاندانی مشهورِ دنیا در علم و حدیث. سفرها کرد و مشایخ بسیار دید و از آنان روایت شنید و بر صحیح مسلم و بخاری تعلیق و ذیل کرد. و او از اصمعی آورده است که نوبتی در بادیه بمسجدی درآمدم امام در نماز بود و این آیت برخواند: انّا ارسلنا نوحاً الی قومه(1) (ما نوح را نزد قوم وی برسالت فرستادیم) و بقیت آیه از یاد او بشد و همان جملهء اوّل تکرار کردن گرفت. اعرابی از مأمومان فریاد برآورد که ای مرد حالا که نوح رفتن نمیخواهد دیگری را گسیل کن. و هم او روایت کند که خندهء بسیار نشانهء حمق و شتاب از سستی خرد و سستی خرد از کمیِ رأی و کمی رأی از سوء ادب و سوء ادب مایهء ذلت و خواریست. و باز می آورد که مجون و هزل پاره ای از جنون و رشگ دردی بیدرمان و سخن چینی بنیان دشمنانگی هاست. ابوزکریا غالباً این دو بیت میخواند:
عجبت لمبتاع الضلاله بالهدی
و للمشتری دنیاه بالدّین اعجب
و اعجب من هذین من باع دینه
بدنیا سواه فَهْوَ من ذین اخیب
و معنی قطعه این است: شگفت مردا که به راه را به بیراهی فروشد و شگفت تر از او آنکه دین را بدنیا بدل کند و شگفت تر از این دو آنکه دین خود برای دنیای دیگری از دست دهد. ولادت ابوزکریا سه شنبهء نوزدهم شوال سال 434 ه . ق. به اصفهان و وفات او روز گوسفندکشان سنهء 512 هم بدان شهر بود و پس از او در خاندان ابن منده کسی چون او نیامد. و ابن نقطه در کتاب اکمال الاکمال گوید وفات یحیی ابوزکریا روز شنبهء دوازدهم ذی الحجه از سال 511 ه . ق. و مولد پدر او عبدالوهاب به سال 386 و وفات او در جمادی الاَخرهء سنهء 475 بود.
(1) - قرآن 71/1.

درگاه به پرداخت ملت برای ووکامرس

اتصال فروشگاه شما به شبکه به پرداخت ملت برای پرداخت آنلاین سریع و مطمئن با تمامی کارت‌های عضو شتاب

مشاهده جزئیات محصول

اشتراک‌گذاری:

با مهر شما، راه هموارتر می‌شود

 

اگر قافیه‌ها بر دل‌ات نشسته‌اند و نغمۀ این ابزار، لبخند به لبت نشانده... بدان که این تلاش، بی‌هیچ چشم‌داشتی رقم خورده؛ اما نسیم حمایت تو، ادامۀ راه را برای ما هموارتر خواهد کرد.

حمایت از ما

بازی ادبی بِیتاس

💫 بیتاس، جایی که شعر، بازی و احساس در کنار هم معنا پیدا می‌کنند.

مشاهده و دانلود

ربات تلگرامی قافیه‌یاب

ربات قافیه‌یاب هم‌صدا، ابزاری کاربردی، رایگان و سریع در زمینه ادبیات فارسی برای جستجوی قافیه در تلگرام.

مشاهده ربات

قافیه‌یاب برای اندروید

با خرید نسخه اندرویدی قافیه‌یاب از کافه‌بازار یا مایکت از این پروژه ادبی حمایت کنید.

خرید از بازار خرید از مایکت

نرم‌افزار فرهنگ عروضی

فرهنگ عروضی هم‌صدا برای اندروید

فرهنگ لغت جامع عروض و قافیه با قابلیت وزن یابی.

گنجور

گنجور مجموعه‌ای ارزشمند از سروده‌ها و سخن‌رانی‌های شاعران پارسی‌گوی است که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. برای مشاهده وب‌سایت گنجور اینجا کلیک کنید.

دریای سخن

نرم‌افزار دریای سخن کتابخانه‌ای بزرگ و ارزشمند از اشعار و سخنان شاعران گرانقدر ادب فارسی است که به حضور دوستداران شعر و ادب تقدیم می‌داریم.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید