هیپوفیز

[پُ] (فرانسوی، اِ)(1) (غدهء...) غده ای است فرد به اندازهء یک فندق که در خط وسط در داخل زین ترکی(2) استخوان خفاشی(3) کام پنهان است. وزن متوسط این غده در مرد 5/0 الی 6/0 گرم و در زن قدری سنگین تر است، یعنی مابین 6/0 تا 7/0 گرم است. قطب فوقانی هیپوفیز بواسطهء استطاله ای به نام ساقهء پی تویتر(4) یا قمع الدماغ به برآمدگی واقع در سطح تحتانی مغز موسوم به توبرسینروم(5) مربوط میگردد. هیپوفیز از اطراف محدود است به نوارک های بینایی(6) در طرفین و مجمع النورین(7) در بالا (که غده را از کف بطن سوم مجزا میسازد)، و پایک های مغزی(8) در عقب. در مقطع غده سه منطقهء متمایز مشاهده میشود: یکی قدامی به رنگ زرد متمایل به قرمز به نام لب قدامی، دیگری خلفی به رنگ سفید مایل به خاکستری موسوم به لب خلفی و بین این دو منطقه یک تیغهء نسجی وجود دارد موسوم به لب واسطه ای. اعمال غدهء هیپوفیز تحت نظارت هسته های خاکستری ناحیهء هیپوتالاموس(9)میباشد و راه اثر آن بوسیلهء الیاف عصبی فراوانی است که به توسط ساقهء پی توویتر وارد هیپوفیز میشود و به لب خلفی آن منتهی میگردد. به نظر می آید که لب قدامی هیپوفیز تنها از راه خون تحت تأثیر خارج قرار دارد. لب قدامی به تنهایی3میدهد و دارای دو نوع سلولهای رنگ پذیر و رنگ ناپذیر میباشد. در لب خلفی سلولهای عصبی فراوانند و بعلاوه دارای سلولهای نِوْروگلی(10) است. در لب واسطه ای ساختمان غده ای مشاهده میشود و سلولهای بازوفیل(11)در آن وجود دارد. این سلولها مادهء کلوئیدی ترشح میکنند که در فضاهای بین سلولی جمع میشود. برداشتن غده موجب بروز اختلالات و عوارض شدیدی در بدن میشود و بسته به این است که لب قدامی یا لب خلفی یا تمام غده را بردارند و عوارض این عمل در حیوان بالغ و نابالغ متفاوت است:
الف- برداشتن لب قدامی. 1- در حیوان جوان، نمو حیوان جوان فوراً متوقف میشود (پیدایش نانیسم(12) در پستانداران و فقدان دگردیسی در نوزاد قورباغه) و اعمال سایر غدد مترشحهء داخلی نیز متوقف میگردد. 2- در حیوان بالغ، موجب اختلال متابولیسم مواد غذایی و نقصان اعمال غدد داخلی میشود. از نظر جنسی غدد تناسلی حیوان صغر پیدا کرده و صفات جنسی فرعی از بین میروند. دورهء تخمدانی در حیوان ماده قطع میشود و حیوان دیگر آبستن نخواهد شد.
ب- برداشتن لب واسطه ای و خلفی. برداشتن لب خلفی هیپوفیز در پستانداران موجب ازدیاد شدید ترشح ادرار میشود و پوست رنگ پریده میگردد. باید دانست که کلیهء عوارض ناشی از برداشتن لب های مختلف هیپوفیز با پیوند غده و یا تزریق عصاره های آن برطرف میگردد ولی استعمال آنها از راه جهاز هاضمه بی اثر است. غدهء زیرمغزی. جبل رمادی دماغ. (فرهنگ فارسی معین).
(1) - Hypophyse. .
(فرانسوی)
(2) - Selle turcique .
(فرانسوی)
(3) - Os sphenoide .
(فرانسوی)
(4) - Tige pituitaire .
(فرانسوی)
(5) - Tuber cinerum .
(فرانسوی)
(6) - Bandelettes optiques .
(فرانسوی)
(7) - Chiasma optique .
(فرانسوی)
(8) - Pedoncules cerebraux
(9) - Hypothalamus. .
(فرانسوی)
(10) - Nevroglie
(11) - Basophile. .
(فرانسوی)
(12) - Nanisme